'' ΧΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ '' . Μιχάλη Γ. Καριάμη

Δευτέρα 31 Μαρτίου 2014

ΓΕΡΑΓΙΔΕΣ







         
             Αφιερωμένο  στις κυρίες :

Ευαγγελία Παπαζή – Τιτίκα Αγγελιδάκη – Άννυ Λιγνού – Σταματία Τσικουδή - Ειρήνη Τσίκνα - Αλίκη Φράγκου - Δέσποινα Γέμελου - Αγγελική Σαρρή -  Αγγελική Κατέρη - Άννα Χειλά  - Άννα Μιχαλιού - Ουρανία Τώρα - Ευαγγελία Ανδρικοπούλου - Νένη Τιμιάδου και Ρήγαινα Παππή - Ρούλα Κατσιάρη - Ειρήνη Βλήτα - Πέγκι Μπαλέκα - Γεωργία Αλεξοπούλου

           Στους Αδερφικούς και καλούς Φίλους :

Μανώλη Φύσσα – Αλέξανδρο Εμ. Καραμούζο – Χρήστο Μιχαλιό – Λάμπρο Φύκαρη – Μαρκο Μαυρή και τους Σεβαστούς Γονείς του καπετάν Σπύρο και Ειρήνη – Λουκά Γλύπτη  - Βαγγέλη Πρώιο  - Μιχάλη Τυρή .
Καθώς και στους λάτρεις των Καρδαμύλων κ. Δημίτριο Τσίτσο, -την πολύτιμη σύζυγο του Και όχι μόνο .........!!!!

Καριαμομίχαλος 



Ζωγραφική με '' ΓΕΡΑΓΙΔΕΣ'' , από την ομώνυμη ταβέρνα των Άνω Καρδαμύλων   

Τα μετεμφυλιακά χρόνια, καθ’ ομολογουμένως  ήταν άσχημα. Οι εποχές δύσκολες ακόμα και για τον επιούσιο. Μόνο, όσοι ζήσαμε σε ξεχασμένα και από τον Θεό χωριά, καταλαβαίνουν τη εννοώ. Φτώχεια , αγραμματοσύνη και φόβος ήταν τα κυρίαρχα στοιχεία των ημερών. Η αστυφιλία, την οποία χαρακτηρίζω «Αναγκαστική Φυγή», δεν είχε πλήξει ακόμα τους ανθρώπους.   Και όμως είχε κάτι καλό. Το βράδυ είμαστε όλα τα μέλη της οικογένειας, και όχι μόνον, γύρω από μια γκαζόλαμπα που φώτιζε αμυδρά τον τόπο και ακούγαμε ασπρομάλληδων, ιστορίες. Στη Λαγκάδα, μεγαλώσαμε με ιστορίες για «Γελούδες» και άλλα «τοπικά σφαντά».  


Οικίες στην περιοχή ''Σπήλια'' των Άνω Καρδαμύλων

Για τις «Αγεραγίδες ή Αεραίδες ή Γεραγίδες», άκουσα για πρώτη φορά από τον αξέχαστο Καρδαμυλίτη, μπάρμπα Γιάννη Παγώνη. Φυσικά, τον πρόλαβε ο Διογένης Λαέρτιος για να μας πει ότι «Ο Πυθαγόρας, πίστευε πως, όλος ο αέρας είναι γεμάτος από πνεύματα  νοούμενα  ως Δαίμονες ή ήρωες » Ο Δημόκριτος, έλεγε ότι, « Ο αγέρας είναι γεμάτος από δαύτα». Στην δε του Πλάτωνος «Επινομίδα», υπάρχει αναφορά για «Αέριον γένος». Τον 11 μ.Χ αιώνα ο Ψελλός, αναφέρει ότι, «παράλληλα με τα πνεύματα που υπάρχουν στη γη, τη θάλασσα και τους βυθούς, γεμάτος είναι και ο αέρας ο ‘’ύπερθεν ημών και ο περί ημάς ‘’ »

Οικία στα  ''Σπήλια'' στο βάθος η '' Γριά''

Λέγοντας «Γεραγίδες», οι Καρδαμυλίτες, εννοούν κακοποιά στοιχειά και φαντάσματα που απαντούσαν σε ερείπια, σπηλιές, ξωκλήσια και γεφύρια.   Σε  απόκρημνα επικίνδυνα μέρη, σκιερά δάση και φαράγγια ή  σε πηγές και ποτάμια. Στα άλλα μέρη της Χίου, όπως και σε όλη την Ελλάδα τις ονομάζουν «Νεράιδες » . Πιθανά από τον Αγέρα μια και αυτές οι άυλες στοιχειωμένες υπάρξεις είναι ευρύτατα γνωστά ως «Αγερικά». Έχουμε πλοκή των αρχέγονων βασικών στοιχείων  «Αγέρα» , «Πέτρας» και «Νερού» , μα και αέναη συνέχεια των δοξασιών της πάλε ποτέ πατρώας θρησκείας των Ελλήνων. Ας μην ξεχνάμε πως η σημερινή μορφή του διαβόλου είναι σκόπιμα, πιστή αντιγραφή  του τραγοπόδαρου και κερασφόρου  «Πάνα» των πρόγονων μας.         
   
ο Πάν(ας) των προγόνων μας

Οι δεισιδαίμονες και μωροπίστευτοι άνθρωποι,   εκείνων των όχι και τόσων μακρινών εποχών, νόμιζαν  ότι  αυτά τα σφαντά, είχαν τη δυνατότητα να παίρνουν ανθρώπινη μορφή  και να ακολουθούν τους οδοιπόρους στις μακρινές τους στράτες. Αν είχες την ατυχία τέτοιου κακού συναπαντήματος, και το έπαιρνες χαμπάρι για να γλυτώσεις και να τις ξεφορτωθείς,  έπρεπε να πεις δυο φορές το «Πιστεύω».  
 Όταν  βάδιζαν στις κακοτοπιές, προς αποφυγή κάθε κακού, ψιθύριζαν  το «Συντριβήτωσαν υπό την σημείωσιν του τύπου του τιμίου σταυρού σου, πάσαι αι ενάντιαι δυνάμεις» ή το  «Ιυσούς Χριστός νικάει και όλα τα κακά σκορπάει » Κύριο μέλημα όμως του άτυχου μα υποψιασμένου διαβάτη, ήταν να μη στρέψη το πρόσωπο του και κοιτάξει προς τα πίσω. Αν είχε την ατυχία να το κάμει τότε τα κακά ξωτικά θα τον έβλαπταν σίγουρα. Αλαλία, Χάσιμο λογικών. Παραφροσύνη. Στρέβλωση οφθαλμών και άκρων ήταν τα συνηθισμένα βλαψίματα που προκαλούσαν αυτές οι κακές άυλες υπάρξεις. 


Τμήμα του οικισμού ''Σπήλια'' των Άνω Καρδαμύλων

Διαπιστώνουμε για ακόμα μια φορά, στο αέναο,  διάβα σαν λαός,  τα δρώμενα μας  να έχουν αδιάκοπη συνέχεια. Αλήθεια δεν είναι ολοζώντανος ο μύθος του Ορφέα και της Ευρυδίκης;  
Στην περίπτωση μας η προσευχή, αντικαθιστά τη μουσική  και οι Γεραγίδες τις Ναϊάδες. 
Προσκυνώ τη μνήμη σου λαέ μου ...!  Τώρα πάλι, θα ήταν πολύ τυχερός ο παθών ή η παθούσα αν τους έπαιρναν νωρίς χαμπάρι οι δικοί τους και τους ράντιζαν με αγιασμό, ίνα μετά της ευλογίας του ραντισμού,  εκδιώξουν την βλάβη των άτυχων «Αγερικοχτυπημένων » .  


Οικίες στα ''Σπήλια''

Οι απλοϊκοί άνθρωποι πίστευαν  ακόμα πως αυτά  τα στοιχειά ήταν πανέμορφες  γυναίκες οι οποίες  γεννούσαν παιδιά και τα άλλαζαν με αυτά των ανθρώπων . Ανάμεσα στα Καρδάμυλα και το Πιτυός, ορθώνεται ένα μεγαλόπρεπο βουνό . «Κολωνή» , το όνομα του. Εδώ, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν το «Βασίλειο των Γεραγίδων».
Έως σήμερα, σαν ύβρη για κάποια γυναίκα λένε, «Αυτή είναι από την Κολωνή». Δηλαδή κακό πνεύμα. Αν ρωτήσεις Πιτυανούς για την περιοχή, αφού λάβουν μέτρα και προφυλάξεις, θα σου πουν μια παλιά ιστορία που έχουν ακουστά  « Μια νύχτα τρόμου,  ένας  απόκοσμος  καβαλάρης , άρπαξε με το ζόρι μια γριά μαμή , καλπάζοντας πάνω από την γη και τα βουνά την πήγε εκεί σε ένα φαράγγι για να ξεγεννήσει  μια νεραΐδα  που κοιλοπονούσε . Όταν  έπιασε το μωρό , και την απόβγαλαν , της  έδωσαν για πλερωμή ένα καλάθι γεμάτο κρομμυδόφυλα !  Σαν  ζύγωνε  στο  σπίτι της, αποκαμωμένη και με την ψυχή στο στόμα από τον φόβο , άδειασε το περιεχόμενο στο δρόμο και άφησε το καλάθι έξω από την πόρτα της . Την επομένη, σαν βγήκε ο ήλιος και άνοιξε την πόρτα, έκπληκτη, βρήκε στο καλάθι ένα χρυσό φλουρί ! Πάραυτα, άκουσε από τα βάθη της γης μια φωνή να της λέγει : «Καλά να πάθεις κυρά μαμή, όλα τα κρεμμυδότσουφλα που πέταξες, ήταν φλουριά, μα τώρα σ’ απόμεινε μόνο ένα»   Τότε μόνο κατάλαβε πως είχε να κάμει με Γεραγίδες . Στα Καρδαμύλα, σα γειτονιά τους θεωρούσαν την περιοχή «Σπήλια».  Σε αυτές τις εποχές του φόβου, της άγνοιας και της απόλυτης δεισιδαιμονίας, εθεωρείτο πρόκληση να σφυρίζει κάποιος  τη νύχτα. Ήταν απόλυτα βέβαιο ότι με αυτό τον τρόπο, καλούσες τα φαντάσματα κοντά σου.   Αλίμονο  στον αδαή άνθρωπο ο οποίος περπατούσε καταμεσήμερο στους δρόμους.  


Πιτυός. Ο πύργος 

Οι Γεραγίδες, αόρατες, αυτή την ώρα, τρώγουν πάντα, μέσα στη μέση του δρόμου. Δεν υπήρχε ποιο άσχημη ώρα, για κάθε θνητό ο οποίος άθελα του θα πατούσε πάνω στο τραπέζι τους ή θα τις ενοχλούσε την ώρα του μεσημβρινού ύπνου τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αλί και τρισαλί, στον δύσμοιρο ο οποίος θα έπεφτε σε τέτοιο ατόπημα. Από στόμα σε στόμα, είχε γίνει γνωστό στους ανθρώπους  η κακοτοπιά και φρόντιζαν αυτές τις ώρες να είναι πολύ μακριά από εκεί . Αν πάλι ανάγκη τους υποχρέωνε να διαβούν τα μέρη της συμφοράς, τότες έκαμνα τα εξής.  Βάδιζαν στην άκρια του δρόμου με τις μύτες των ποδιών τους αλλά χωρίς να κάνουν τον παραμικρό θόρυβο. Γνώριζαν καλά ότι ακόμα η αναπνοή ή το βαριανάσαμα προκαλούσε την οργή τους. Το να μη ψάλλεις ή να μη θάψεις κανονικά με κάθε σεβασμό κατά τα καθιερωμένα θρησκευτική ήθη και τυπικά, ήταν αιτία να μετατραπεί κάποια θανούσα σε Γεραγίδα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ήταν πολύ συνηθισμένο, τα ξωτικά  να στήνουν χορό στις αυλές των εκκλησιών.  Αυτές  οι άυλες υπάρξεις του κακού,  μιμούμενες φωνές συγγενών ή γνωστών καλούσαν τους αδαής να σιμώσουν κοντά τους για να τους βλάψουν.  Φόβος μεγάλος κατείχε τους ανθρώπους αν ποτέ υπερηφανεύονταν για τα χαρίσματα τους. Ερευνώντας, τα δρώμενα, πιστεύω ακράδαντα, πως πίσω από αυτές τις δοξασίες, υπήρχε σκοπιμότητα διασποράς φόβου που έκρυβαν πάντα  συμφέροντα ολίγων. Ο λαός μας, έδωσε πάμπολλα ονόματα σε αυτές τις άυλες και   ανύπαρκτες  οντότητες.
 Έτσι τις συναντούμε ως  Αγεραγίδες , Αερικά,  
Αιθέριες, Αμελιγάνες (Καρυές Χίου) Νεράιδες, Αναράδινα, Ανεμικά, Γελούδες ή Γελούσες, Καλούδες, Καλές Κυράδες,  Καλομοίρες, Νηρηίδες, Νύμφες, Ξιοθιές, Ξωνέρια, Ξωτικά, Σειρήνες, Σφαντά  που αντικατέστησαν Αμαδρυάδες, Άρπυίες , Ναϊάδες, Νηρηίδες και τόσες άλλες . Ανά τους αιώνες, η μόνη σημαντική διαφορά που έγινε είναι ότι οι προπάτορες μας διαχώριζαν τις αερικές υπάρξεις σε «Αγαθοποιούς» και «κακοποιούς», εμείς σήμερα τις προσδιορίζουμε μόνο σε «κακοποιείς» που γενικά βλάπτουν και πειράζουν τους ανθρώπους.  Κλίνω με την επίκληση/ξόρκι  απλοϊκών ανθρώπων το οποίο λέγουν πριν κοιμηθούνε

«Πέφτω, κάμνω τον σταυρόν μου,  
και άρμα έχω στο πλευρό μου.
Δούλος του Χριστού λογιούμαι 
και κανέναν ε φοβούμαι»  


Μιχάλης Γ. Καριάμης
Πλοίαρχος Ε. Ν.
Κορυδαλλός 25 – Οκτώβρη  2013






Το άρθρο αυτό γράφτηκε και δημοσιεύθηκε για το περιοδικό ''ΔΑΦΝΗ'' , του αδερφικού φίλου και Χιώτη εκδότη κ. Βαγγέλη Ρουφακη (Τεύχος 30) . Είναι δε αφιερωμένο σε όλες τις φίλες και όλους τους φίλους που έλκουν την καταγωγή τους από τα Καρδάμυλα της Χίου 
Ευχαριστώ
Καριαμίχαλος




9 σχόλια:

  1. Από τον εκλεκτό φίλο κ. Γιώργο Χαλάτση , μέσω e - mail

    31 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014, στις 11:56 μ.μ.

    Μιχάλη γεια και χαρά !!!

    Νιώθω βαθιά Ευγνωμοσύνη για τα υπερπολύτιμα πνευματικά δώρα σου !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Alexander Karamouzos ......Μέσω : facebook

    Να είσαι καλά καπετάν Μιχάλη που με ξεστραβώνεις. Ευχαριστω πολυ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολλές φορές η γιαγιά μου μάς έλεγε για τις Γεραγιδες να μην βγαίνουμε το βράδυ έξω γιατί θα μας έπαιρναν!!!!!!!

    Kyriakoula Melis

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Μιχάλη, κι εμείς τις είχαμε κάθε βράδυ στο νού μας. Αλλά έπρεπε να βαστάς ψωμί, ή μαυρομάνικο μαχαίρι για να είσαι προστατευμένος. Κι άμα τύχαινε το κακό συναπάντημα έπρεπε να πεις "Ιησούς Χριστός νικά κι όλα τα κακά σκορπά" και να κάμνεις το σταυρό σου, λέγοντας από μνήμης, "Αμα κάμνω το σταυρό μου όπλο έχω στο πλευρό μου. δούλος του Θεού λογούμαι και κανένα δε φοβούμε". Η ιστορία λέει, πως ο μπάρμπα Λάμπρος εφύλαγε ένα συκόκηπο (σύκα απλωμενα για να στεγνώσουν για φούρνισμα) και εδίψασε στο ύπνο του, αλλά ο μπούρμπουλας ήτανε άδειος κι επήγε στη πηγή του Γεροντακιού να το γεμίσει. Αλλά μέσα στον ύπνο του εξέχασε να πάρει μια βουκκιά ψωμί μαζί του. Κι άμα επήγεν εκεί κι έσκηψε να γεμίσει τον μπούρμπουλα, τον αρπάξανε δυο γεραγίδες και τον εσηκώσανε απάνω. Υστερα ήρθανε κι άλλες και τον επιάσανε στο χορό μέχρι τα ξημερώματα. Το κακό ήτανε πως του βαστούσανε και τα δυο χέρια και δεν εμπόρε να κάμει το σταυρό του. Μόνο που έλεγε από μέσα του το "Ιησούς Χριστός νικά" μα δεν εμπόρε να το πει όλο γιατί από τα γέλια τους εξέφευγε το μυαλό του και τα μπέρδευε. Κι άμα τον ελευτερώσανε πάει να πιεί νερό από το μπούρμπουλα και εστράβωσε η γλώσσα του, και απέ τότε ετσεύδιζ

    Γιώργης Φράγκος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Τις Γεραγιδες της πρωτακουσα από την θεια μου Καλλιοπη Ασπιωτη που ηταν δασκαλα στα Καρδαμυλα.. Μου ελεγε τις ιστοριες τους για να πινω το πρωινο μου γαλα που το συχαινομουν...χεχεχε...ας εχη καλο Παραδεισο.

    Areti La Fleur

    ΑπάντησηΔιαγραφή

  6. Καλημέρα καπετάν Μιχάλη!!!!όμορφη κ χαρούμενη ναναι!!σας ευχαριστώ γι αυτά που έμαθα από σας πάλι σήμερα!!!!

    Aggeliki Sarris

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ο πατέρας μας, προκειμένου να μην αργούμε τα βράδυα, το καλοκαίρι, μας έλεγε ; Προσέχετε γιατί μετά τις 12, μαζεύονται Γεραγίδες στην πήγή του Ναγού. Τόσες ιστορίες ...Καλή μέρα Κάπτεν !!

    Titika Angelidakis

    ΑπάντησηΔιαγραφή