Η ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ TOY AΓIOY IΣIΔΩPOY - ΚΑΤΑΚΟΜΒΗ

Στην περιοχή της Λέτσαινας,  βόρεια της Χώρας, στον συνοικισμό του Σκυλίτσειου Νοσοκομείου, με σκοπό την φύλαξη - στέγαση των ιερών λειψάνων των αγίων μαρτύρων Ισιδώρου και Μυρώπης, κτίστηκε τον Δ' μ.Χ αιώνα, ένας κυκλικός ναός (Ροτόντα), πάνω σε προγενέστερο ρωμαϊκό κτίσμα. Αυτός και ο λόγος που στα υπόγεια του κατεστραμμένου μνημείου, υπάρχουν ψηφιδωτά δάπεδα τριών οικοδομικών φάσεων,  με γεωμετρικά μοτίβα, (μέσα Ε' - μέσα ΣΤ' αιώνα μ.Χ.) Δυστυχώς, λίγα χρόνια αργότερα, γκρεμίστηκε από ισχυρό σεισμό. Πάνω από τα ερείπια αυτού του πρώτου ναού, τον Ε' αιώνα μ.Χ. επί αυτοκράτορα Μαρκιανού,  , έκτισαν έναν περικαλλή ναό. Μια τρίκλιτη βασιλική με πεταλόσχημη κόγχη. Κατά τις γενόμενες ανασκαφές, έχουν διαπιστωθεί πέντε επάλληλες οικοδομικές φάσεις. Τον Ζ' αιώνα μ.Χ. οι Άραβες κατέστρεψαν τον ναό. Ο οποίος κτίστηκε επί των ημερών του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Δ' (Πωγωνάτου). Ήταν τεραστίων διαστάσεων, Πιθανά ένας από τους μεγαλύτερους Χριστιανικούς ναούς του Αιγαίου, για αυτό και έλαβε την προσωνυμία « Μέγας Ισίδωρος». Διατήρησε την μορφή της τρίκλιτης βασιλικής,  αλλά αυτή τη φορά, με ημικυκλική κόγχη.

Μέλη του Παλαιοχριστιανικού ναού του Αγίου Ισιδώρου 

Παραμένει άγνωστο το πως και γιατί κατεστράφη αυτός ο ναός ή πότε τον μετέτρεψαν σε σταυροειδή εγγεγραμμένη Βασιλική με τρούλο, και με ημικυκλική την κόγχη του Ιερού Βήματος. Η τύχη και αυτού του ναού, δεν διέφερε από αυτήν των προηγουμένων. Στον μεγάλο σεισμό του 1387 μ.Χ. ράγισε ανεπανόρθωτα ο τεράστιος τρούλος του, ενώ έπεσε μεγάλο μέρος της τοιχοδομίας του.  Στην τελευταία φάση του, ο ναός ανοικοδομήθηκε και πάλι. Στην διάρκεια της τουρκοκρατίας τον μετέτρεψαν σε τζαμί, προσθέτοντας του και μιναρέ. Έως την συμφορά του 1822, μια μικρή κοινότητα καλόγερων είχε στην φροντίδα της τον ναό. 

Ο Ναός  καταστράφηκε οριστικά από τον μεγάλο  σεισμό του 1881 και παραμένει έως τις ημέρες μας, σε…. ερειπιώδη κατάσταση. Πάμπολλα γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη, που υπάρχουν διάσπαρτα, μας αφήνουν να καταλάβουμε για την λαμπρότητα και το κτιριακό του μεγαλείο.

Σήμερα στον ευλογημένο τόπο,  υπάρχει μικρή εκκλησία με χαμηλή οριζόντια τσιμεντένια στέγη. Όπως προείπαμε, στο εσωτερικό του ναού υπάρχει κρύπτη στην οποία φυλάσσονταν σε αλλοτινές εποχές  τα λείψανα του Αγίου Ισιδώρου  και της Αγίας Μυρόπης που μαρτύρησαν στην Χίο, στα χρόνια του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Δέκιου. Ως γνωστόν, ο Άγιος προστάτης μας,  Χιακής καταγωγής και ο ίδιος αν και γεννήθηκε στην Αίγυπτο.

Η είσοδος στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού Αγίου Ισιδώρου στην ''Λέτσαινα''

Αν εξετάσουμε χρονολογικά, το 1125 μ.Χ.  μετά την κατάληψη της Χίου από τους Βενετούς, επί βασιλείας  του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνού (1118-1143), ως συνήθιζαν οι καθολικοί,  έκλεψαν το λείψανο του Αγίου της Χίου μας και το μετάφεραν στη Βενετία, στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μάρκου,  όπου και το φυλάνε  μέχρι σήμερα σε παρεκκλήσιο που φέρει και το όνομα του. Σε αυτό το παρεκκλήσιο, μετάφεραν και την Αγία τίμια κάρα του, η οποία έφθασε στη Βενετία αργότερα κλεμμένη και αυτή.  

Θεωρώ απαράδεκτη την αδιαφορία ή την αδυναμία, λόγω των δεινών οικονομικών καταστάσεων που μαστίζουν την πατρίδα μας, για την μη ανοικοδόμηση του ιερού σεβάσματος του τόπου μας. Θεωρώ απαράδεκτο, ένας ιστορικός – Θρησκευτικός χώρος του Μυροβόλου νησιού μας, να μην είναι προσπελάσιμος  στο θρησκευτικό κοινό μα και προσβάσιμος  στους επισκέπτες που επιθυμούν να προσκυνήσουν. 

Έχουν ξοδευτεί αρκετά ποσά, σε Οθωμανικά κτίσματα, και δεν λέγω όχι, μια και αποτελούν, έστω και θλιβερό κομμάτι της ιστορίας μας. Άλλωστε ο σεβασμός και η φροντίδα, για αλλότρια κατάλοιπα πολιτισμών και θρησκευτικών χώρων, ξεχωρίζει τους πολιτισμένους από τους βάρβαρους, φανατικούς και απολίτιστους. 
Πέραν όλων αυτών, ας φροντίσουμε όμως και για τα δικά μας κατάλοιπα. Τη δική μας εθνική - θρησκευτική κληρονομιά. Έχουμε  υποχρέωση απέναντι των προπατόρων μας. Πρέπει !

Το ερειπωμένο κτίσμα 

Θεωρώ απαράδεκτη και επικίνδυνη την υπάρχουσα κατάσταση του κτίσματος  στον προαύλιο χώρο του ναού, περιζωμένο με συρματόσχοινα και σαθρό από ρωγμές  στους τοίχους του και ραπίσματα του πανδαμάτορα χρόνου αλλά και της αδιαφορίας μας. 

Άγιος Ισίδωρος  (Παράγκλι) στην παραθαλάσσια περιοχή της Συκιάδας

Δράττομαι της ευκαιρίας να καταθέσω ψήγματα στοματικής παράδοσης, σύμφωνα με την οποία, ο Ιερός Ναός του Αγίου Ισιδώρου (Παράγκλι), στην παραθαλάσσια περιοχή της Συκιάδας, ένα από τα πανέμορφα και πιο πολύ - φωτογραφισμένα σημεία του Αιγαίου μας, είναι το πρώτο σημείο της Χίου, που πρωτοστάτησε ο άγιος. Λέγουν ότι ο στόλος του ειδωλολάτρη άρχοντα Νουμέριου, αγκυροβόλησε στις αγκάλες του μικρού όρμου του ''Σκλάβου'' ή στο Παντουκειός,  τον 3ον αιώνα μ.Χ. 
Εδώ είναι το "Πάτημα του άγιου Σίδερου".   

      
Το ''Αιολικής Τοιχοδομίας'' κτίσμα του αρχαίου ''Λινού'' 

Ο ναΐσκος είναι κτισμένος πάνω στα θεμέλια αρχαϊκού ναού (πιθανότατα του Ηρακλή). Σύμφωνα με μια εκδοχή εδώ, στην περιοχή όπου και το αρχαίο  «Ηράκλειο» ή «Ηράκλεια». (Παράγκλι = Παρ' Ηράκλεια ).  Δεν ονειροβατώ, ούτε πετάω στα σύννεφα. Γνωρίζω τις άσχημες ημέρες που βιώνουμε σαν κράτος και σαν λαός. Καλό όμως είναι να υπάρξει κάποιος προγραμματισμός αναστηλώσεων για μνημεία που θα προβάλουν το νησί μας. Το παρήγορο είναι ότι, παρά τις αντίξοες συνθήκες, ο δραστήριος Μητροπολίτης μας κ. Μάρκος, έχει δείξει το πρέπον ενδιαφέρον για την τύχη του μνημείου. Ας ευθυμούμε να καταφέρει το ακατόρθωτο. 

                          

Ζητώ συγνώμη, για την «παρέμβαση», καθότι αναρμόδιος. Πιθανά να έχω πέσει σε λάθος ή σωρεία λαθών. Ζητώ κατανόηση. Συγχωρέστε τα λάθη μου. Κινούμε από το συναίσθημα και την αγάπη προς το νησί μας.  Τίποτα παραπάνω. Τίποτα άλλο !

Ταπεινά

Μιχάλης Γ. Καριάμης

Πλοίαρχος Ε.Ν

ΧΙΟΛΑΤΡΗΣ