'' ΧΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ '' . Μιχάλη Γ. Καριάμη

Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2016

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΩΡΙΑΣ- ΚΑΜΠΙΩΝ





Η εργασία μου αυτή αφιερώνεται, 
στην Εξαδέλφη μου κ. Ελευθερία Μίχαλου (τα γένη Σιταρά και Κουμέντη), καθώς και στον κ. Ίων Γιάννη Κοντολιό (ο οποίος μου έδωσε το έναυσμα της δημοσίευσης). Μονίμων κατοίκων Η.Π.Α.


                                                                 ΧΙΟΣ - ΨΑΡΑ - ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ  

                              Όσοι ζουν ακόμα εκεί, στην Μυροβόλο, Άγια Μάνα Γη, φυλάνε Θερμοπύλες .

             Προασπίζονται Πατρίδα – Θρησκεία – Ήθη – Έθιμα –  Παραδόσεις !!!                

Δεν κρύβω ποτέ την παθολογική μου αγάπη για την ξεχασμένη – πανέμορφη Άγια Μάνα Γη των βορειοχώρων.  Άλλωστε από κει ξεκινά η γενιά μου.  Αυτά τα λόγια Αγάπης – Ιστορίας και Μύθων, τα καταθέτω, σαν ελάχιστη προσφορά σε όσους έζησαν και ζουν εκεί. Στους σημερινούς «Στερνούς Βιγλάτορες», που φυλάνε Θερμοπύλες, για να κρατήσουμε ζωντανή την αχνή φλόγα που τρεμοσβήνει στο καντήλι της άγιας μνήμης.

Το κάστρο  της  Ωριάς  ή  της Οβριάς  ή των Απολίχνων, στο χωριό ''Καμπιά'' της Χίου

Αυτή η εργασία, αποτελεί ένα μικρό τμήμα της ανέκδοτης εργασίας μου «ΠΕΛΙΝΝΑΙΟ – ΣΤΟΝ ΜΥΘΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ» , του 2007
  
Στην περιοχή των Καμπιών σε ένα παραλιακό λόφο ο οποίος  δεσπόζει της θάλασσας , εκεί όπου και η  εκκλησία των Αγίων Πάντων , και η τοποθεσίες Πίθοι και Φραγκόσπιτα , που αφήνει να εννοηθεί ότι ήταν  σπίτια Γενοβέζων στρατιωτών , υπάρχουν τα  λείψανα του φημισμένου κάστρου  της  Ωριάς  ή  της Οβριάς  ή των Απολίχνων. Οι ντόπιοι το αποκαλούν ‘’Καστέλι’’ και  ‘’Κάστρο της Εβραίας’’. Η ονομασία  Απολίχνων  ( Apolichni ) , προφανώς θα αναφέρεται στο Βυζαντινό  ‘’Πολίχνιον’’ , ‘’Castellium’’, μεθερμηνευόμενο μικρό φρούριο. Με αυτή την έννοια αναφέρουν  την λέξη αρκετοί Βυζαντινοί ιστορικοί σε διάφορα έργα τους.      Ο  Γ .  Ζολώτας αντίθετα ταυτίζει την «Πολίχνη» του  Ηροδότου με το κάστρο των Απολίχνων στα  Καμπιά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σκαλισμένη, πάνω στο βράχο κλίμακα η οποία ξεκινά από το κατώτερο σημείο του βράχου και φθάνει ως την πύλη όπου και ο ημικυκλικός πυργίσκος. Πιθανά ο ναός της Αγίας Παρασκευής, να κτίστηκε πάνω στη θέση κάποιου κεντρικού κτίσματος.


                     
                                               Πηγή : Ελληνικά κάστρα


Στον παλιό δρόμο από Καμπιά προς Βίκι , στο ψηλότερο σημείο είναι η θέση της Νύμφης το νερό ,  όπου βρέθηκαν θραύσματα πήλινων αγγείων  σε μεγάλη απόσταση προς τον λόφο των Αγίων Πάντων  . Αλλά και κάτω από τον προαναφερόμενο λόφο, κοντά στην κήτη, του χείμαρρου των Καμπιών, βρέθηκαν τάφοι με κτερίσματα προχριστιανικών εποχών. Το  έτος 1940 κάπου εκεί , άγνωστο που, βρήκαν  αντίγραφο του Κέρατος της Αμαλθείας  το οποίο κοσμεί το Αρχαιολογικό Μουσείο. Πιθανότατα  αι «Ακταί», της επιγραφής των Κλυτιδών, να προσδιορίζουν αυτόν εδώ το χώρο . Ο Διόνυσος Ακταίος, όπως προσδιορίζει και η  ονομασία του   λατρευόταν στις  ακτές , πιθανότατα εδώ στο επίνειο των Καμπιών.


Το κάστρο της Ωριάς - Καμπιών Χίου. (Καστράκι Άγιας Παρασκευής ή της Οβριάς  ή  και, των Απολίχνων)


Σύμφωνα με τον Στυλ. Βίο το κάστρο των Καμπιών ήταν το πλέον οχυρωμένο κάστρο της Βόρειας Χίου.    Η ονομασία Ωριάς  προέρχεται από την Ωραία Βασιλοπούλα η οποία  ήταν κυρίαρχος του απόρθητου κάστρου το οποίο έπεσε στους εχθρούς  μόνο με  δόλο ή προδοσία  μετά από  μακρόχρονη πολιορκία. Η Ωραία θα εξαπατηθεί από έναν νεαρό Τούρκο ή Σαρακηνό αλλά Ρωμιάς παιδί (σύμφωνα με τις παραλλαγές του τραγουδιού ) , το οποίο είχε  μεταμφιεσθεί σε καλόγερο «πράσινα ρούχα βγάζει , μαύρα φόρεσε» ή έγκυο γυναίκα  «  με μιάν οκάν  βαμβάκιν  εγκαστρώνεται και δεν φανερώνεται » και την έπεισε να του ανοίξει την Πύλη , από την οποία εισήλθαν οι πολιορκητές και κυρίευσαν το κάστρο .

«   Ανοίξετεν της ξένης και της ορφανής
οπού μια γκαστρωμένη και στο μάνα μου  »

Η Ωραία  ( Ωριά ) βλέποντας το άδοξο πάρσιμο του κάστρου της έπεσε από τις επάλξεις του και σκοτώθηκε.
                   
«Τούρκοι το τριγυρίζουν χρόνους δώδεκα
  κι΄ άλλους δεκατεσσάρους οι Σαρακηνοί 
  μα για να το πάρουν , δεν είναι βολετό
                             ή
Μα  κείνο δεν πατιέται δίχως προδοσιά» 

Κάστρο της Οβριάς. Η ονομασία αυτή δεν έχει σχέση με Εβραίους, αλλά λόγω της εγκαταλείψεως  του κάστρου οι τοίχοι του καλύφθηκαν με ‘’Βρύα’’, οπότε έγινε  Βρυόκαστρο’’, για να μετεξελιχθούν σε ‘’Οβρυόκαστρο’’,  Κάστρο της Οβριάς, Κάστρο της Σουριάς, Κάστρο της Τσουριάς και  Κάστρο της  Συριάς. Φυσικά η τοπική παράδοση αναφέρει όπως πάντα κρυμμένους  θησαυρούς .Η  παράδοση θέλει το κάστρο να υδροδοτείται  μέσω υπογείου αγωγού, από την πηγή ‘’της Νύφης το νερό’’, η οποία πηγάζει μεταξύ Βικίου και Καμπιών, και αποταμιεύονταν στην έως σήμερα υπάρχουσα δεξαμενή . Μεταξύ πηγής και κάστρου, μεσολαβεί βαθιά χαράδρα. Σύμφωνα με μια εκδοχή, οι εχθροί έμαθαν από κάποιον προδότη την ύπαρξη του αγωγού , τον κατέστρεψαν και κάτω από την πίεση της δίψας  τελικά το κυρίευσαν. Σήμερα σώζονται λίγα ταπεινά ερείπια από το Βυζαντινό οχύρωμα το οποίο κατεστράφη ενωρίς χωρίς να το επισκευάσουν οι Γενοβέζοι μια και τα συμφέροντα της ΜΑΟΝΑ ήταν μακράν της περιοχής . Γνωστός φυσικά σε όλους ο Πανελλήνιος  μύθος του Κάστρου της Ωριάς ο οποίος τραγουδιέται έως σήμερα με την μορφή Ακριτικού  Δημοτικού τραγουδιού  .      




Το κάστρο  της  Ωριάς  ή  της Οβριάς  ή  των Απολίχνων ή και καστράκι Άγιας Παρασκευής, στο χωριό ''Καμπιά'' της Χίου

    
Απέναντι από το κάστρο υπάρχει ένα άλλο ύψωμα , ένας οχυρωμένος βράχος  (Το καστράκι της Αγιά – Παρασκευής) , όπου είναι κτισμένο το ομώνυμο ξωκλήσι και ονομάζεται και αυτό Κάστρο των Απολίχνων  ή  Κάστρο της Βασιλότρυπας  από την Βασιλόπετρα, η την Βασιλότρυπα ή Τρύπα του διαβόλου . Κατά την παράδοση στην μεγάλη σπηλιά ήταν η κρύπτη του Βασιλιά από την οποία πολεμούσε τους πολιορκητές . Η Βασιλότρυπα είναι ένα βαθούλωμα στο βράχο , ο οποίος είναι ένα μικρό Μετέωρο. Μέσα  μπαίνει κανείς με δυσκολία, ο χώρος είναι αρκετός για να χωρέσει περίπου μια ντουζίνα ανθρώπους. Δίπλα στην Βασιλόπετρα και κοντά στο ξωκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου, υπάρχει ένας μεγάλος βράχος σαν δράκος. Η παράδοση θέλει την Παναγία να απολίθωσε μια τεράστια κάμπια που κατέστρεφε τις καλλιέργειες και έδωσε και το όνομα στο χωριό. Κατά μια άλλη εκδοχή είναι ο Δράκος , το θεριό της Αγιά  - Παρασκευής  ή  τέρας τρομερό που πείραζε την Αγία  η οποία και το απολίθωσε.  Την τρύπα την αποκαλούν και ‘’φωλιά  του  δράκου’’
Η παράδοση αυτή παρουσιάζει ομοιότητα με τον μύθο του Ωρίωνα.
            
 Άλλος ένας θεαματικός βράχος της περιοχής ο «Τσίμπουκας», ήταν φόβητρο των παιδιών, μια  και στα Καμπιά  θέλουν από εκεί να βγαίνει ένα τέρας με τσιμπούκι στο στόμα.













Μιχάλης Γ. Καριάμης
Πλοίαρχος Ε.Ν














17 σχόλια:

  1. Αγαπητέ μου αγωνιστή και χιολάτρη φίλε καπτάν Μιχάλη, γειά και χαρά !!! Ευχαριστούμε πολύ και γι αυτό σου το κείμενο, που είναι γεμάτο πολύτιμες πληροφορίες για την πράγματι υπέροχη βορειοανατολική Χίο. Δεν ξέρω πόσο καιρό έχεις να επισκεφθείς την κοιλάδα των Καμπιών και να ανέβεις στο κάστρο, όπου και το ξωκλήσι της Αγ. Παρασκευής. Αν πέρασε καιρός πολύς, απέφυγέ το γιατί θα νιώσεις απογοήτευση και θυμό όπως νιώθουμε κι εμείς που συχνά περιπλανιόμαστε στην περιοχή. Έχουν γίνει τέτοιες άστοχες και αντιαισθητικές παρεμβάσεις ( με καλή πρόθεση πάντα και με χρήματα πιστεύω των ομογενών ) στο κάστρο και στο ξωκλήσι, που κατέστρεψαν την αυθεντικότητα και την ιστορική αξία του. Αλουμίνια και τσιμεντένια σκαλοπάτια στο κάστρο ( που είναι η αρχαιολογία άραγε ? ), πλακάκια και πέργκολες και πόρτες pvc στο εκκλησάκι ανέδειξαν μεγαλοπρεπώς την οδυνηρή έλλειψη κουλτούρας αλλά και σεβασμού σε ένα μνημείο - κόσμημα της περιοχής. Άραγε τα αγαπητά σου ξαδέρφια τι έχουν να πούν γι αυτό ? Γνωρίζουν και είναι ικανοποιημένοι από την σημερινή εικόνα ?
    Καλή Χρονιά !!!
    με αγάπη ο φίλος
    Χαλάτσης Β. Γιώργος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλημέρα Καπετάνιε να έχεις ΥΓΕΙΑ ΑΓΑΠΗ και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε όλους σας. Πάντα σε παρακολουθώ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα Καπετάνιε να έχεις ΥΓΕΙΑ ΑΓΑΠΗ και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε όλους σας. Πάντα σε παρακολουθώ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ αγαπητέ φίλε καπτάν Μιχάλη, γειά και χαρά !!!
    Άλλο ένα κείμενό σου που μας δίνει πολύτιμες ιστορικές και λαογραφικές πληροφορίες για την υπέροχη πράγματι βορειοανατολική Χίο!!! Σ ευχαριστούμε πολύ !!! Δεν γνωρίζω πόσο καιρό έχεις ν ανέβεις στο κάσρο της Ωριάς και στο ξωκλήσι της Αγ. Παρασκευής. Άν έχεις πολύ καιρό να πας προς τα κει, απέφυγέ το γιατί ίσως να νιώσεις απογοήτευση και θυμό, όπως κι εμείς που πολύ συχνά περιπλανιόμαστε στην θαυμάσια αυτή περιοχή. Κι αυτό γιατί θα δεις τις ακαλαίσθητες παρεμβάσεις που έγιναν στο κάστρο και στο ξωκλήσι, με καλή πρόθεση πάντα και με χρήματα της ομογένειας, όπως λέγεται. Αλουμινιένες μπάρες και τσιμέντινα σκαλοπάτια στο κορμί του κάστρου καθώς και πλακάκια τουαλέτας, πέργκολες και πορτοπαράθυρα pvc, κατέστρεψαν οριστικά την ιστορικά αξία αυτού του μνημείου. Ανέδειξαν όμως για άλλη μια φορά την πλήρη αδιαφορία των υπευθύνων και την οδυνηρή έλλειψη κουλτούρας και σεβασμού των χορηγών και κατασκευαστών προς ένα έργο των προγόνων τους. Άραγε τα ξαδέρφια σου γνωρίζουν και συμφωνούν με το αποτέλεσμα των θεάρεστων παρεμβάσεων ? Κρίμα κρίμα... Καλή Χρονιά καπετάνιε !!!
    με αγάπη Χαλάτσης Β. Γιώργος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ευχαριστώ για το πολύτιμο δώρο σου. Θα πρόσθετα, με την ευκαιρία, την ύπαρξη υπεραιωνόβιων εντυπωσιακών πεύκων στο δάσος της Νύφης το νερό,δέντρα που μαζί με άλλα (ελιά Liverani κοντά στον πυργο του Ροϊδη μεταξύ Καλλιμασιάς και Διδύμας, πρίνος στην Κυδιἀντα κ.ά. αποτελούν ορόσημα της ιστορίας μας που αποποιούνται οι ταγοί. Οι ίδιοι που εν γνώσει πια της εργασίας σου δεν θα σε βοηθήσουν στην έκδοσή του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ευχαριστώ για το πολύτιμο δώρο σου. Θα πρόσθετα, με την ευκαιρία, την ύπαρξη υπεραιωνόβιων εντυπωσιακών πεύκων στο δάσος της Νύφης το νερό,δέντρα που μαζί με άλλα (ελιά Liverani κοντά στον πυργο του Ροϊδη μεταξύ Καλλιμασιάς και Διδύμας, πρίνος στην Κυδιἀντα κ.ά. αποτελούν ορόσημα της ιστορίας μας που αποποιούνται οι ταγοί. Οι ίδιοι που εν γνώσει πια της εργασίας σου δεν θα σε βοηθήσουν στην έκδοσή του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Μου άρεσε πολύ η θεωρία της προελεύσεως του ονόματος "Καμπιά" που επιβεβαίωνε γιατί γέλαγα πολύ με το όνομα, όταν ήμουν παιδί.Τό επόμενο survey εκεί!

    Ioanna Koukounis

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Μιχάλη, φιλε γκαρδιακέ,
    Πρώτα πρώτα εύχομαι σ' όλη σου την οικογένια νάχει καλή χρονιά, με υγεία και ευτυχία, κι εσένα να τους σκεπάζεις και να τους προστατεύεις σαν αετός.
    Το κείμενο για το κάστρο της οριάς το διάβασα και το φύλαξα στο αρχείο μου σαν δείγμα ιστορίας και παράδοσης ταυτόχρονα. Κάτι που δε βρίσκεις εύκολα, γιατί όλοι τους ασχοληθήκανε με τη μεγάλη στεριά κι αφήκανε τα νησιά μας στην απ' έξω που λένε.
    Καλή χρονιά, και πάλι σου εύχομαι.
    Γιώργης ΦΡΑΓΚΟΣ
    ΠΛΟΙΑΡΧΟΕ Ε.Μ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Anastasia Basta Εξαιρετικό κείμενο !

    Maria Cheila Όμορφη ανάρτηση καπετάνιε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Kαλή χρονιά, με νέα ταξίδια στους άγνωστους κόσμους της χιώτικης ιστορίας!

    Ioanna Koukounis

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. " Αγαπητέ φίλε καπτάν Μιχάλη σ ευχαριστώ για το αντίδωρο πατριδογνωσίας που δίνεις.
    Σπουδαίες πληροφορίες για μια πολύ σημαντική, από πολλές πλευρές, περιοχή του τόπου μας.
    Δυστυχώς όμως η εικόνα δεν είναι η ίδια με αυτήν που ήξερες.

    Πάντα με καλή πρόθεση, πιστεύω, έγιναν στο κάστρο και στο ξωκλήσι αντιαισθητικές παρεμβάσεις και προσθήκες. Σιδερένια κουπαστή, τσιμέντινα σκαλοπάτια στο κορμί του κάστρου και πλακάκια, πέργκολες και πορτοπαράθυρα pvc στο
    ξωκλήσι κατέστρεψαν οριστικά την αυθεντικότητα και την ιστορική αξία του μνημείου.

    Τα ξαδέρφια σου και οι ομογενείς ( που μάλλον έδωσαν τα χρήματα ) τι έχουν να πουν γι αυτά ;
    Γνωρίζουν και συμφωνούν με το αποτέλεσμα ;
    Υπάρχουν άραγε υπεύθυνοι φορείς που θα έπρεπε να καθοδηγήσουν χορηγούς και κατασκευαστές ;
    Κρίμα.. κρίμα !! "
    Με αγάπη

    Χαλάτσης Β. Γιώργος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Mpravo kapten efxaristoume gia tin enimerosi na kseroume apo pou eimaste mirovolos gia panta sti kardia mas Nikos apo Houston

    Nikolaos Georgalos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Poli orea kai Alithina ,Geneoi osoi exoun mini kai kratoun ta fota anoixta sta omorfa xorioudakia,pou exoun megalosoi genees, Sas euxaristoume,,Kali sas nixta,,,❤❤

    Maria Paxos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Όπως πάντα με συγκινεί η όμορφη ιστορία και η αγαπη για
    τα ευλογημένα
    αυτές μέρη !!!
    Νασαι πάντα καλα

    Eugenia Evangelinos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. OmorfiH,Diadromi apo to Xorio, Sto, Faraggi,mexri to,Kastro,,,to,Exo,Perpatisi,Kali sas Mera 🌷🌷🌷

    Maria Paxos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Έτσι ωραία για να μαθαίνουμε κι εμείς την ιστορία του νησιού μας,μιας και δεν προλάβαμε να το χαρούμε!!!

    Anastasia Lik

    ΑπάντησηΔιαγραφή