ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΤΟΎΝ

ΚΥΔΙΑΝΤΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Δεν τα άκουσα από παλιές διηγήσεις. Τα έζησα και τα βίωσα στα παιδικά μου χρόνια στον Κορυδαλλό. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του πενήντα (1950). Οι τότε διαβιούντες από την μεγάλη παροικία των Κυδιαντούσων και Λαγκαδούσων της Αττικής, τα πρώτα χρόνια, μαζευόμαστε στην ''αλάνα'', έξω από το σπίτι του αξέχαστου θείου Ανέστου Στάθη. Μια απίστευτα μεγάλη παρέα τριακοσίων και πλέον ανθρώπων.  Από πολύ ενωρίς, από κάθε μεριά της Αττικής γης, συγγενείς, φίλοι και συγχωριανοί μας, ερχόντουσαν στο ''Κουτσουκάρι''   (Σημερινός Δήμος Κορυδαλλού),για να διασκεδάσουν την ξεχωριστή αυτή ημέρα της ''Καθαρής Δευτέρας''. Δεν υπήρχαν πολλοί τρόποι τότε εκτός από το λεωφορείο ή τα πόδια.   Έστρωναν κατάχαμα στη γη, τις ''κουρελούδες'' από πάνω τα  τραπεζομάντιλα και τα φαγητά τους από νωρίς το πρωί. Απαραίτητα συντρόφευαν  την παραδοσιακή Λαγάνα οι Χιώτικες ελιές (κουρμάδες). Ταραμοσαλάτα. Φασόλες βραστές σαλάτα και απαραιτήτως Τουρσιά, Ρόκα και Κάρδαμο και άφθονη ''ρετσίνα''. Δεν ήθελαν και πολλά για να αρχίσει το νταβαντούρι. Ξεκινούσαν με αστεία. Απίθανα παιχνίδια. Έκαμναν ότι έκαναν στο χωριό τους, την Κυδιάντα της  Χίου. 

Πρώτοι που έκαναν την αρχή να ντυθούν ''κουδουνάτοι'', ήταν οι αξέχαστοι, αγιασμένοι ανθρώποι, ο γιγαντόσωμος παππούς μου Κωνσταντής  Μπουσσές. Ο θείος Ανέστος Στάθης . ο Θείος μου Γιάννης Καριάμης. ο μπάρμπα Αντώνης Πούλος. Τα όμορφα παιχνίδια τους περιελάμβαναν μουντζουρώματα με φούμο - μαύρο λούστρο των παπουτσιών - κατακάθια του καφέ και ότι μπορεί να φανταστεί ο νους του ανθρώπου. Συνέχιχαν με τις ''Προσβολές'', το ''Παπούτσι - Παλιοπάπουτσο'' . '' Δεν περνάς κυρά Μαρία''. Την ''Πινακωτή'' . το ''Αλάτι  ψιλό - Αλάτι χοντρό'' . ''Μπιζ'' και ότι δεν μπορεί να φανταστεί ο νους του σημερινού ανθρώπου. Τονίζω ...Γέροντες και γερόντισσες με άσπρα μαλλιά, διασκέδαζαν και χαιρόντουσαν σαν παιδιά αυτή την ημέρα μαζί με τα παιδιά και α εγγόνια τους. Όλοι μαζί ένα σώμα. Μια ψυχή . Τίμιοι- Αγαπημένοι και Αδερφομένοι. Ποτέ μα ποτέ, όσα χρόνια κράτησε αυτό το έθιμο δεν έλαχε να συμβεί η παραμικρή παρεξήγηση ή κάτι το αναπάντεχο που να χαλάσει τη διάθεση ανθρώπου. Κάποια στιγμή ξεκινούσε ο παραδοσιακός χορός μας ο '' Αμπιδινός'' . 

Ένας απέραντος αργόσυρτος  κύκλος ανθρώπων πιασμένων ΄΄αλαμπρατσέτα''   με τον κορυφαίο, πάντα καλλίφωνο, να τραγουδά μόνος και οιυπόλλοιποι να επαναλαμβάνουν. Θυμάμαι κάποτε, όταν άνθρωποι από κάθε γωνιά της Ελλάδας μας, ήρθαν και κάθισαν τριγύρω από εμάς και απολάμβαναν την όμορφη διασκέδαση μας, ώσπου στο τέλος ξεθάρρεψαν και ενσωματώθηκαν μαζί μας.     Όταν οι ''αλάνες'' έπαψαν να υπάρχουν, κατ επιθυμία του ζεύγους των αγαπημένων μου θείων Βασίλη Πολυμέρη και Αργυρώς Μπουσσέ (αδερφής της Μητέρας μου),  αυτή την σημαδιακή ημέρα, μαζευόμασταν όλοι οι χωριανοί στο σπίτι τους. Αδειάζαμε  το σπίτι από όλα τα έπιπλα και τα κρεβάτια ώστε να υπάρχει άπλετος χώρος για κάθε είδους τρέλα και χορό. Οι χουβαρδάδες οικοδεσπότες, προσέφεραν με ευχαρίστηση στους καλεσμένος τις λαγάνες τα τουρσιά το κρασί και φυσικά τον οίκο και την αγάπη τους. Θυμάμαι, στις αρχές τις δεκαετίας του εξήντα (1960), μια ατέλειωτη αλυσίδα ανθρώπων να χορεύει ''Γιάνκα''. Περνούσαμε μάσα από τέσσερα συνεχόμενα δωμάτια ,,, συνεχίζαμε στα μπαλκόνια. Από την εξωτερική σκάλα ανεβαίνομε στην ταράτσα- κατεβαίναμε και συνεχίζαμε στο σπίτι  όταν ακόμα οι άλλοι ανέβαιναν ....Μια ακούραστη περιστρεφόμενη - περιφερόμενη τρέλα. Χρόνια αξέχαστα. Όταν πλέον άρχιζε να νυχτώνει και οι μακρινοί έπρεπε να ... αλαργεύουν ... τότε ήταν το ξεφάντωμα μέχρι τελικής πτώσεως. Βάζαμε στο γραμμόφωνο αλλεπάλληλα Χασαποσέρβικά  ...  Έως ότου και ο τελευταίος δεν μπορούσε να πάρει ανάσα. 

Θα κάνω ειδική αναφορά στον καλύτερο χορευτή τον αξέχαστο θείο Χρήστο Φερεντίνο και την καλλίφωνη σύζυγο του Δροσούλα, 

αδερφή της Μητέρας μου. Πραγματικό αηδόνι όταν τραγουδούσε. Στον Ζωρζή Γιαννόπαππα.  Μαρίτσα Γαβαλά. Κάθε χρόνο θα τραγουδούσαν το τραγούδι που τις χαρακτήριζε η Θεία Παράσχο Ζαννή Χαβιάρα (η Χοντρή), με το :

'' Νάμουν στην Σύρα, Συριανός  ..... ''

Η θεία Κατίνα Λάμπρου Χαβιάρα, με αναφορά στο ...''Αγρελωπό'' της

''Καλύτερα στ' Αγρελωπό
να μάζευα βατάκια
παρά στα εργοστάσια
να πιάνω τα μπαμπάκια''

 και την αξέχαστη μητέρα μου Ανθή Καριάμη (Μουσσέ) με το ''Φορτηγό Γαρουφαλιά''.

''Ανάμεσα στη θάλασσα
θα κτίσω ένα φουγλάρο 
για να περνά ο Μπαμπάκας μου
ν' ανάβει το τσιγάρο. ''

 Θα σταθώ στην σεβάσμια και αγαπητή θεία Αμαλία Φερεντιντίνου η οποία πάντα, μετά από πολλά παρακάλια των παιδιών της Θοδώρας - Χρήστου και Βασίλη, για να μην τους χαλάσει το χατήρι, κατακόκκινη από ντροπή έλεγε το παρακάτω τραγούδι.

  

Εφέτος  τις απόκριες

εφέραν δυο σακιά ψωλές

και τις αφήσανε στ’ αλώνι

Και σαλτάραν σαν δαιμόνοι.

Τρέξανε οι παντρεμένες

κι’ επήραν από δυο οι καημένες

ετρέξανε  κ΄ οι λεύτερες

κι’ επήραν  από τέσσερες

Μα μια χήρα παπαδιά,

Δεν επρόκαμε καμιά.

Βρε παιδιά, βρε παλικάρια

Για τινάχτε τα τσουβάλια

Και τινάζουν τα τσουβάλια,

Πέφτει μια με δυο κεφάλια

Τούτηνα είναι για μένα

Πουν τα μέσα μου καμένα

Παραλλαγή  του ιδίου άσματος του χωριού της Κυδιάντας Χίου

Το τραγουδούσε η συμπεθέρα μας αξέχαστη Αμαλία Φερεντίνου

Ένα γέρο- γεροντάκι

Μένα άσπρο γαδουράκι.

Είχε πούτσους φορτωμένους

Και καλοδεματιασμένους

Ήρτανε  οι παντρεμένες

κι’ επήραν από δυο οι καημένες

τρέξανε  κ’ οι λεύτερες

κι’ επήραν  από τέσσερες

Μα μια χήρα παπαδιά,

Δεν επρόκαμε καμιά.

Βρε παιδιά, βρε παλικάρια

Για τινάχτε τα τσουβάλια

Και τινάζουν τα τσουβάλια,

Πέφτει μια με δυο κεφάλια

Τούτηνα είναι για μένα

Πουν τα μέσα μου καμένα

Θεωρώ αξιοσημείωτο να τονίσω ότι τα πρώτα χρόνια ακούγονταν πάρα πολλά Κυπριακά τραγούδια, τα οποία είχαν ενσωματώσει στα ήθη τους από την παραμονή τους οι χωριανοί μου, σαν πρόσφυγες στο νησί της Αφροδίτης. 

Τώρα που πέρασαν τα χρόνια, θεωρώ ολέθριο σφάλμα μου, το ότι δεν κατέγραψα τις ''Μεγάλες Αποκριές'', στιχάκια σκωπτικά και άκρως τολμηρά που όμως ήταν ενταγμένα στο μεγάλο ξεφάντωμα πριν την μεγάλη νήστεια της Σαρακοστής, πριν ακόμα η ''Καράβα με τη Γουρούνα, γυρίσουν πόρτα - πόρτα για να μαζέψουν τα απαγορευμένα προς βρώση τρόφιμα, ώστε να μην πασκάσει, κανένας πριν την ώρα του. Ο Χιώτης χαρακτηρίζεται από το εύθυμο και τίμιο του χαρακτήρα του. Το Χιώτικο πείραγμα είναι ένα διαρκές παιχνίδι λόγου - αγάπης - σκέψεις ανάμεσα σε αδερφό προς αδερφό . Φίλο προς Φίλον που περιέχει μόνο καλαμπούρι και σεβασμό χωρίς καμία επιθυμία προσβολής ή μείωσης του άλλου. 

Στον παιχνίδι των στίχων, Αρχίζει να τραγουδά ο κορυφαίος του χορού και ακολούθως κατά σειρά ένας ή μία που  του ανταπαντούν συνεχίζοντας να πλέκουν εγκώμια ή τον  ''στολίζει'' με ψεγάδια. Παιχνίδι μνημείων λόγου που άντεξε στα βάθη των αιώνων και νοστίμιζε την ζωή των προγόνων μας. Δυστυχώς την ψεύτικη πλαστική εποχή της παγκοσμιοποίησης με τις ολέθριες και καταστρεπτικές συνέπειες, χάθηκε δια παντός. 

Σας παραθέτω ένα μηδαμινό  δείγμα αυτών των στοίχων, με σεβασμό και αγάπη , αφού προηγουμένως ζητήσω ανοχή λόγω της ημέρας και την κατανόηση σας . 

Μπροστινέ μου 

που χορεύεις 

Να σε δω 

να Βασιλεύεις.

Μπροστινέ μου 

που χορεύεις 

Να σε δω 

να γουρουνεύεις. 

Με του σιαλιάκου 

το ζουμί 

να σου ξυρίσω 

το μουνί.

Του Μουνιού σου
το γλωσσίδι, 
μούριξε
κλωτσιά, σ'  αρχίδι 

Ο μπροστινός που τον τραβά
να ήταν αδερφός μου. 
Μα πάλι τονε αγαπώ,
κιας είναι ξάδερφος μου. 

Χρόνια σας Πολλά !

και του Χρόνου . Πάντα με Υγεία και Χαρά.

Καλή  - Ξέγνοιαστη  και Ανέμελη  ''Καθαρή Δευτέρα''

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 

Στην Ιερή Μνήμη Όλων αυτών των ανθρώπων, για ότι πολύτιμο και όμορφο μας μετέφεραν και μας παράδωσαν από τους προπάτορες μας. Με την Ελπίδα και την Ευχή ότι κάτι το ελάχιστο από την όμορφη και πλούσια κληρονομιά μας θα καταφέρουμε μα παραδώσουμε και εμείς στα εγγόνια μας 

Παντοτινός σας Φίλος

Μιχάλης Γ. Καριάμης 

**  Υγ . ..: Οι φωτογραφίες είναι της δεκαετίας του 1970