Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΥΜΒΟΛΟ

Η πάμπτωχη οικογένεια μου, ήταν μια από τις χιλιάδες που στην διάρκεια ή αμέσως μετά τον εμφύλιο σπαραγμό, άφησαν τις από αιώνων πατρογονικές εστίες για να βρεθεί στο χωνευτήρι των φτωχογειτονιών της Δυτικής Αττικής. 

Στην Άγια μάνα, γενέθλια γη, δεν αφήσαμε και πολλά πράγματα. Όλο μας το βιός ήταν λίγες αλλαξιές ρούχα ένας μπόγος με κλινοσκεπάσματα. Σπίτια και κτήματα δεν είχαμε για να μας κρατήσουν.  

Το μόνο πολύτιμο και ακριβό που αφήσαμε πίσω μας ήταν η ψυχή μας ! Αυτή δε μπορέσαμε να την ξεριζώσουμε και να την πάρουμε στην ξενιτιά. Την αφήσαμε για πάντα εκεί στα κακοτράχαλα βουνά της Χίου σαν αμανάτι  να περιμένει την επιστροφή μας.   

Ο νέος τόπος εγκατάστασης μας, το «Κουτσουκάρι», ο σημερινός Δήμος Κορυδαλλού, δεν είχε τίποτα το κοινό με το πανέμορφο χωριό  μας, ούτε θύμιζε κάτι από την άγια γη. 

Σε αντίθεση με τα άγρια βουνά μας,  τους γαλάζιους κόλπους και τις αφρισμένες θάλασσες μας, ο νέος τόπος ήταν ένα απέραντο χωράφι σπαρμένο με βίκο και ραπανάκια. Σε αντίθεση με τα δίπατα πετρόχτιστα καπετανόσπιτα του χωριού μου, εδώ υπήρχαν παράγκες με τενεκέδες και πισσόχαρτο. Που και που υπήρχε και κανένα δωμάτιο χτισμένο με πλίνθους από χώμα και άχυρο. 

Ολημερίς τα μάτια της μάνας, ήταν  πάντα κλαμένα. Πάντα βουρκωμένα και από τα χείλη της ασταμάτητα, ακούγονταν πονεμένα τραγούδια  της θάλασσας σαν μοιρολόγι. Μόνιμο παράπονο της γιαγιάς «καλέ σεις, σε ήντα τόπο ήρταμε;  Έδωνα, οι άνθρωποι περνούν και ε σου λένε καλημέρα !» 

Στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, τη μοναξιά, άρχιζαν να τη σπάζουν νέα σπίτια κατά το πλείστον παράνομα. Αποβραδίς κοιμόσουν και το πρωί κάπου άναρχα είχε ξεφυτρώσει ένα κτίσμα. 

Κάπως έτσι, ήλθε και εγκαταστάθηκε κοντά στο φτωχικό μας, ένα νέο ζευγάρι. Οι Μανιάτες! Ο τόπος του καθενός και όχι το όνομα του ήταν το κύριο χαρακτηριστικό  προσδιορισμού της ύπαρξης του.  Σε αντίθεση με την κυρά- Βαγγελιώ, έτσι ήταν το όνομα της νεαρής συζύγου, μια ψηλόλιγνη λεβέντισσα   ο κυρ Θωμάς, ήταν κάτι παραπάνω από κοντός ! 

Ανενόχλητοι άνθρωποι, κλεισμένοι στο σπίτι τους. Εκείνη σκυμμένη ολημερίς σε μια μηχανή και να γαζώνει. Ο κυρ Θωμάς, πεντακάθαρος μέσα στα φτωχικά του ρούχα, ευπροσήγορος, πάντα με ένα καλό λόγο στο στόμα να φεύγει για την καθημερινή του βιοπάλη και να χάνεται για καιρό. Τη μέρα δούλευε στην τότε βιομηχανία του «Κεραμικού» και το βράδυ στον Ο.Λ.Π. Με το διάβα του χρόνου, η οικογένεια μεγάλωνε. Απέκτησαν τον Κυριάκο και την Ευγενία. Οι υποχρεώσεις μεγάλωναν, το ίδιο και ο αγώνας επιβίωσης και αποκατάστασης των παιδιών τους. 

‘Έτσι, τόσο απλά και ήρεμα, πέρασαν τα χρόνια σε εποχές καλές, παρά τις όποιες δυσκολίες. Τα παιδιά μας , σταδιοδρόμησαν, παντρευτήκαν κάνανε δικές τους οικογένειες. Σήμερα, τίποτε δε θυμίζει τη παλιά μας φτωχογειτονιά. Πολυκατοικίες  μας στερούν το φως και τον ήλιο. Αυτοκίνητα διακόπτουν τους λογισμούς την ηρεμία μας και δε μας επιτρέπουν να περπατάμε ούτε στα πεζοδρόμια.

Τα μαλλιά μας έπεσαν ή άσπρισαν. Τα σώματα μας κύρτωσαν από το βάρος τόσων χρόνων με την αναπόληση της γενέθλιας γης να σου δίνει κουράγιο και ελπίδα να προσμένεις  την  ουτοπία της παλιννόστησης. 

Ξαφνικά την αβάσταχτη ηρεμία των ημερών έρχεται να σπάσει μια απρόσμενη πρόσκληση η οποία με γέμισε απορίες για έναν ταπεινό, καθημερινό  άνθρωπο, που έφαγες εξήντα χρόνια δίπλα του χωρίς να ξέρεις ποιος είναι και πια η ανυπολόγιστη προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο. Κάποιο πρωινό λοιπόν μιας Κυριακής, βρέθηκα μαζί με χιλιάδες (στην κυριολεξία) ανθρώπους στο «ΑΤΤΙΚΟΝ», τον πολιτιστικό χώρο του Πειραιά, ο οποίος αποδείχτηκε πολύ μικρός για να φιλοξενήσει μια τέτοια εκδήλωση. 

Τέτοια ήταν η προσέλευση του κόσμου ώστε γέμισαν ασφυκτικά όλοι οι εσωτερικοί χώροι ,οι διάδρομοι  ει είσοδος αλλά και ο χώρος μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου. Αν πεις ότι εκείνη την ημέρα όλη η Μάνη ήταν εκεί, δε θα είναι υπερβολή. Κάτω, από αυτές τις συνθήκες, με έντονες τις παρουσίες πολιτικών ανδρών, ηθοποιών, στρατιωτικών της ευρύτερης περιοχής του Πειραιά, και μετά τους επιβεβλημένους χαιρετισμούς και προσφωνήσεις, άρχισε η προβολή ενός μικρού φιλμ, ώστε οι παρευρισκόμενοι να γνωρίσουν την περιοχή όπου έλαβε χώρα το απίστευτο. Το πέρας το φωτοθεάματος σήμανε την έναρξη μιας νέας προβολής σχετικά με τη ζωή και το έργο του κυρ Θωμά Μπαρμπαγιάννη. Ειλικρινά έμεινα άναυδος με αυτά που έβλεπα και άκουγα!  Μετά λοιπόν από χρόνια, έμαθα πως ο τόσο «Μεγάλος Άγνωστος» γείτονας μου γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου του 1926, στα Κάτω Παχιάνικα ή Άγιο Νικόλαο, του σημερινού Δήμου Ανατολικής Μάνης. 

 Δάσκαλος και μαθητές Δημοτικού Σχολείου της Μάνης

Τέλειωσε το Δημοτικό σχολείο Κοκάλας. Ο πατέρας του, κτίστης πέτρας το επάγγελμα, αυτές τις δύσκολες εποχές της Γερμανικής κατοχής και του εμφύλιου, είχε να θρέψει δέκα παιδιά. Ο μικρός, τότε, Θωμάς, υποαπασχολείτο σε γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες. 

Η μικρή βοήθεια του, σημαντική στις δύσκολες συνθήκες επιβίωσης. Από εδώ αρχίζει η παραμυθένια ιστορία μας. Σε  ένα σύνολο επτά χωριών της ευρύτερης περιοχής, δεν λειτουργούσε σχολείο. Την τρυφερή ψυχή του την έτρωγε η αγωνία της μόρφωσης των συγχωριανών του.  Χωρίς καμιά υλική ή ηθική βοήθεια, αλλά με βοηθό του το όραμα τη θέληση και την ελπίδα, πείρε την παράτολμη και ελπιδοφόρο απόφαση να λειτουργήσει  ο ίδιος σχολείο ! 

Οι γνώσεις του στοιχειώδεις. Η ανάγκη επιβίωσης επιτακτική. Το όραμα του για προσφορά στη γνώση και στον συνάνθρωπο άσβηστο. Η τύχη των παιδιών των χωριών Άγιος Κυπριανός – Δημαρίστικα – Μέσα – Έξω Σπείρα – Ολυμπιές – Κοκκάλα –  Άνω – Κάτω Παχιάνικα – Σολοτέρι – Τρουπίδια – Νύφιο και Κορακιάνικα , προδεδικασμένη. Αμορφωσιά χωρίς ελπίδα στο αύριο.  Όταν αναφέρουμε, χωριά και τόπους δε θα βλέπουμε το σήμερα και την ευκολία πρόσβασης των ασφαλτοστρωμένων δρόμων.  Τότε η πρόσβαση, από στεριά , σχεδόν  αδύνατη.  Οι  μετακινήσεις     δύσκολες, συνήθως μέσω θαλάσσης.  

  Καθ  οδόν  προς  το  Σχολείο ... !!!

Ο απίστευτος ρακένδυτος και  ανυπόδητος Θωμάς, οπλισμένος με περίσσιο θάρρος και αποκοτιά που δίνει η μεγάλη επιθυμία, ένα πρωινό, παρουσιάστηκε μπροστά στον επιθεωρητή Γυθείου. Του κατέθεσε τη σκέψη και τη πρόταση του για τη δημιουργία και τη λειτουργία σχολείου εκ μέρους του.  Ο απορημένος επιθεωρητής, αναμετρώντας την αποφασιστική ματιά του νεαρού ζηλωτή, έδωσε την άδεια του με την προϋπόθεση στο τέλος της σχολικής περιόδου οι μαθητές του να υποστούν εξετάσεις από επιτροπή και κατόπιν σχετικής αξιολόγησης να πάρουν ενδεικτικό ανάλογης τάξης. 

Έτσι απλά αρχίζει η εποποιία του «Μοναδικού αυτοδίδακτου Δάσκαλου» της Ελλάδας.  Σε μια πατρίδα κατεστραμμένη από διαρκείς πόλεμους, το φτωχόπαιδο της Μάνης, κοινώνησε την Θεία προσφορά μάθησης στους συγχωριανούς του και στη ψυχή του. Δε κοίταξε τις  επιτάχτηκες ανάγκες της οικογένειας και τις δικές του . Δε περίμενε να κάνει κάτι η πατρίδα για αυτόν. Μέσα στην ανέχεια και την ανάγκη σιτισμού για την επιβίωση του, δεν ζήτησε απολύτως τίποτα. Καμία αμοιβή ! Οι εποχές δύσκολες. Η κατάσταση αφόρητη. 

Δεν ήταν λίγες οι γυναίκες που πέθαιναν στη γέννα. Ο τύφος και οι πάσης φύσεως αρρώστιες θέριζαν τους νεαρούς αδύναμους βλαστούς. Γιατροί δεν υπήρχαν. Με ανύπαρκτο χρήμα τα φάρμακα δυσεύρετα. Δεν υπήρχαν βιβλία ούτε τετράδια. Δεν υπήρχε τίποτα ! 

Κάτω από αυτές τις ασφυκτικές συνθήκες πήγε στην Κοκκάλα, άνοιξε το σχολείο σε παλιό μισοερειπωμένο σχολικό οίκημα του 1900, κάνοντας το όραμα του πράξη. Έγινε Δάσκαλος ίνδαλμα. Οδηγός ψυχών μικρών μαθητών Οι περισσότεροι από τους μαθητές του ήταν συνομήλικοι ή μεγαλύτεροι του.  Μοναδικός μισθός του η αγάπη των ανθρώπων το χαμόγελο όλων. Άπειρα «ευχαριστώ» και οι ματιές ευγνωμοσύνης. Άσχετο αν οι απλοϊκοί χωριάτες δε σκέφθηκαν ποτέ ή δεν αναρωτήθηκαν «ο Δάσκαλος είναι από άλλο χωριά. Άραγε πως ζει;» Οι νύχτες του περνούσαν πάνω σε ένα παλιό ντιβάνι παρέα με το σκύλο και την πείνα του. 

Γύρω στο 1960 . Μαθητές Σχολείου της Μάνης 

Όποιος ερχόταν από την πρωτεύουσα και ήταν σε καλύτερη οικονομική κατάσταση τον θερμοπαρακαλούσε να πάρει για το σχολείο μεταχειρισμένα βιβλία και τετράδια. Ζήταγε βιβλία γυμνασίου ώστε οι γνώσεις που θα προσέφερε στους μαθητές του για το αύριο να ήταν υψηλού επιπέδου. Όπως ομολογεί, τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα, έφερνε στη ανάμνηση του τον δικό του δάσκαλο. Τον Γεώργιο Μελά. Έναν καλό μα αυστηρό εκπαιδευτικό τον οποίο είχε σαν πρότυπο.     

Εκείνη την φανταστική ημέρα της εκδήλωσης, όσοι ανέβηκαν στο βήμα, κατέθεσαν συγκλονιστικές όσο και συγκινητικές μαρτυρίες για τον «αυτοδίδακτο δάσκαλο» τους, οι οποίες έκαναν εμάς τους υπόλοιπους να κοιταζόμαστε και να μη πιστεύουμε στα αυτιά μας. 

Στο τέλος, τον πήραν με σεβασμό από το χέρι, τον ανέβασαν επί σκηνής και ότι ακολούθησε δεν περιγράφεται με λόγια.  Θα αδικήσεις την εκδήλωση!      Η λατρεία των ασπρομάλληδων στον μικροσκοπικό μα σεβάσμιο «δάσκαλο τους» ήταν έκδηλη. Το μόνο που δεν τον σήκωσαν στους ώμους σαν τον Διαγόρα και να έχει όμοιο με αυτόν τέλος. Ο μικρό το δέρας μα τόσο μεγάλος «Άνθρωπος» ευτύχισε να δει τον γιο του Κυριάκο,  επιτυχημένο βιοτέχνη. Η κόρη του Ευγενία, παράδειγμα επιτυχημένης γυναίκας. Δικηγόρος. Διευθύντρια Επαγγελματικών Σχολών και πολιτευτής Β. Πειραιώς.  Την επόμενη της εκδήλωσης οι εφημερίδες του μεγάλου λιμανιού πρωτοσέλιδα επεσήμαιναν «Η  δικαίωση του Μανιάτη αυτοδίδακτου δάσκαλου. » «Τιμή στον αυτοδίδακτο Δάσκαλο της Μάνης». «Συγκλονιστική μαρτυρία ζωής» .  

Οι τίτλοι που άγγιξαν την ψυχή μου  ήταν δυο «Μήνυμα Ελπίδας» και «Οι αγωνιστές πρέπει να καταξιώνονται όταν ακόμη υπάρχουν » Η σκέψη μου πάραυτα πήγε σε έναν «Μεγάλο Δάσκαλο» της ανατολικής εσχατιάς της Ευρώπης . Τον Γεώργιο Χειλά από το Πιτυός της Χίου, με αγώνες και προσφορά για όλη την Ελλάδα.  Αλήθεια  αυτή την μεγάλη μορφή οι πατριώτες του πότε θα αποφασίσουν να την τιμήσουν;           

Όχι, δεν είναι στα Βορειόχωρα της Χίου . Στη Μάνη είναι ...!  

                                                                                                                                 

Ο Θωμάς Μπαρμπαγιάννης, είναι  ανατρεπτικά επίκαιρος. Με την ανιδιοτέλεια και την αυταπάρνηση του, δείχνει τον άλλο Έλληνα. Τον Έλληνα πρότυπο ο οποίος σε κόντρα των καιρών υψώνει ανάστημα. Παραδίδει μαθήματα ήθους. Αφήνει παρακαταθήκες για τη νεολαία και τις επόμενες γενιές. Σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς της διαφθοράς και  της  απαξίωσης  προσώπων και θεσμών σαν φωτεινός φάρος σκορπίζει ελπίδα και το δικαίωμα να βροντοφωνάξουμε «Όχι Δεν είμαστε όλοι ίδιοι». «Αυτός είναι ο αντιπροσωπευτικός τύπος του Έλληνα»                                                                                                                        Βλέποντας τον γέροντα πρότυπο, καθημερινά να σέρνει αργά – αργά, τα κουρασμένα βήματα του, γνωρίζοντας πλέων την προσφορά του, σκέπτομαι τον μεγάλο άγνωστο άνθρωπο που κρύβει η διπλανή μας  πόρτα στο χωνευτήρι αυτής της απάνθρωπης οικουμενικής πόλης

                                                                           

Μιχάλης Γ.  Καριάμης

Συνταξ. Πλοίαρχος Ε. Ν. 

* Υστερόγραφον 

Το άρθρο μου αυτό, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο Πανελληνίως γνωστό περιοδικό ''NEMECIS'', του Χιώτη εκδότη κ. Γεωργίου Νικ. Μπαχά (Τεύχος Νο 109 )

** O κυρ Θωμάς Μπαρμπαγιάννης και η κυρά Βαγγελιώ έφυγαν από τούτο τον κόσμο με διαφορά 5- 6 ημερών τους πρώτους μήνες της Άνοιξης του 2013 

συντάκτης : nemecis, ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ 109 Fuck you!!! (σελ. 3) Σημείωμα από τη διεύθυνση: Γ.Ν. Μπαχάς (σελ. 8) ΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Γιατί μας κοροϊδεύουν τόσο; Γεωργία Λινάρδου (σελ. 10) «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν», Στ. Καράμπελας (σελ. 16) Bangsters, Η. Ηλιόπουλος (σελ. 22) Οι χρηματοδότες της κρίσης, (σελ. 25) Κοινωνική συνοχή και κοινωνική δικαιοσύνη, J. R. Haygood (σελ. 26) Όταν οι λαοί ξεσηκώνονται, οι βάρβαροι τρέμουν, Στ. Καλογερόπουλος (σελ. 32) Αυτός ο λευκός είναι έλληνας, κρίμα κι έδειχνε καλός άνθρωπος, Κ. Τσίλης (σελ. 36) Η ώρα της Νεμέσεως, Σ.Ι. Καργάκος (σελ.42) Οι ρίζες του κακού, Ιω. Μουγογιάννης (σελ. 46) Ο Ξεσηκωμός των Ξεβράκωτων, Δήμητρα Νικολαϊδου (σελ. 48) Μπασίλ Ζαχάρωφ, ο πρόδρομος της διαπλοκής, Λιάνα Μυστακίδου (σελ. 54) Ερντογάν: πήρε όσα ήθελε, Κ. Ψωμιάδης (σελ. 56) Τούρκικος βαρύ γλυκός, Χρ. Καλουντζόγλου (σελ. 62) Το σπίτι του Κεμάλ στη Χρυσαυγή, Μαρία Σταματιάδου (σελ. 66) ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Ωχ! Τι θα πει πάλι ο Αυτιάς! Ντίνα Καραμάνου (σελ. 38) Ντ. Χριστιανόπουλος: «Τα πρόβατα απήργησαν, ζητούν καλύτερες συνθήκες σφαγής», Δήμητρα Νικολαϊδου (σελ. 70) ΠΡΟΣΩΠΑ Ο δάσκαλος…, Μ. Καριάμης (σελ. 76) Ο Στέλιος στη Μανγκαρατίμπα, Μ. Φύσσας (σελ. 82) Ν. Αλιάγας: «Το πάθος είναι το ζητούμενο ή το θάρρος;», Μ. Τσακωνιάτης (σελ. 100) ΣΤΗΛΕΣ Βιβλιοφάγος, (σελ. 68) 7η τέχνη