ΟΙ ΣΗΡΑΓΓΕΣ ΤΩΝ ΑΝΩ ΚΑΡΔΑΜΥΛΩΝ

                                                             Το '' Χωριό ''

Είναι κοινό μυστικό και γνώση όλων των Καρδαμυλιτών, πως  κάτω από την όμορφη πλατεία του Πάνω Χωριού, υπάρχουν άγνωστες σήραγγες. Ανάλογα με τον ομιλητή, η έκταση  το μήκος και το περιεχόμενο των κατασκευών ποικίλουν. Άκουσα να λέγουν για λαβυρινθώδεις στοές. Για πηγάδια, δεξαμενές  και αποθήκες.  Σοβαροί, υπερήλικες άνθρωποι μου είχαν εκμυστηρευτεί, πως σαν ήταν παιδιά, από μια οπή που υπήρχε δίπλα στο σημερινό πνευματικό κέντρο του ‘’ χωριού’’ , με κόπο είχαν εισχωρήσει στον άγνωστο ‘’κοίλο χώρο’’ . Η στενότητα των στοών, το σκοτάδι ,ο φόβος και  ιστορίες για ‘’γεραγίδες’’ λειτουργούσαν αποτρεπτικά για μια περεταίρω εξερεύνηση. Άλλωστε το νεαρό της ηλικίας τους και ο σκοπός της εισόδου τους στα έγκατα της γης,  περιορίζονταν στο παιχνίδι και την σκανταλιά. Όσοι μου είπαν  αυτές τις ιστορίες, σαν είχαν επιχειρήσει αυτό το  τόλμημα , η τότε ηλικία τους ήταν κάτω των δέκα ετών. Όλες αυτές οι αναφορές, έπλασαν μύθο γύρω από την ύπαρξη των σηράγγων. Κυρίως οι γυναίκες ανέφεραν σπηλιές με είσοδο τον ρίνα ποταμό, κάπου εκεί που υπήρχε το μεσαιωνικό γεφύρι. Κάποιος συνάδελφος των κυμάτων μου ανάφερε την ύπαρξη τριών πηγαδιών στο ένα εκ των οποίων υπήρχε αναφορά στο όνομα της Χιακής δυναστείας των Ιουστινιάνη. Κοινή αναφορά όλων, η τεράστια δυσκολία εισόδου λόγω συσσωρευμένων μπαζών.

                                       Παλιά φωτογραφία του σχολειού 

Οι μεγάλης ηλικίας κυρίες της περιοχής, δηλώνουν ότι η οπή του πνευματικού κέντρου, χρησίμευε σαν αποθέτης κάθε είδους σκουπιδιών και ψόφιων οικιακών ζώων.  Η στοματική παράδοση, πάντα στη βάση της κρύβει αλήθειες μικρές ή μεγάλες. Οι φιλίστορες γνωρίζουμε καλά ότι κάποτε η ευρύτερη περιοχή της ‘’Καρδαμυλίας χώρας’’ , ήταν κατοικημένη από μεγάλο αριθμό μικρών οικισμών, γύρω στους 24. Οι πιότεροι από αυτούς έφεραν την ονομασία των σημερινών εξωκλησιών που δηλώνουν σαν στερνοί βιγλάτορες τη θέση μιας πάλε ποτέ κοιτίδας των σημερινών κατοίκων. Οι επιθέσεις των πειρατών , οι συνεχείς κλοπές και δηώσεις, υποχρέωσαν τους ανθρώπους της εποχής να συμπτυχθούν σε λιγότερα χωριά και ασφαλέστερες θέσεις.       Στο πέρασμα του χρόνου και τις συνεχείς μετακινήσεις, κατέληξαν στη δημιουργία οχυρού οικισμού στα Άνω Καρδάμυλα. Δεν είναι λίγες οι ιστορικές αναφορές αλλά και το κουβάρι των θρύλων.  Ποιος δεν έχει ακούσει και δεν έχει γαλουχηθεί με ιστορίες του γενναίου ήρωα Διακοπολέμαρκου και τόσων άλλων; Πόσοι δεν έχουν αφουγκρασθεί από στόματος γιαγιάς για το τεράστιο μάρμαρο που κυλούσαν και έφραζαν με αυτό  την πόρτα του κάστρου και σήμερα είναι λαξευμένες παραστάδες στην πόρτα της εκκλησιάς. 

Το κάστρο , είχε τέσσερις πύργους. Ο μόνος που ζει και δηλώνει την ύπαρξη του έως σήμερα είναι το ‘’Πυργάρι’’ κοντά στα ΄΄Σπήλια’’. Δυστυχώς αυτό το μοναδικό ιστορικό κειμήλιο των Καρδαμύλων και όλης της Χίου, φιλοξενεί.......κότες και κατσίκες . Ντροπή μας!  Δεν είναι τυχαία η σημερινή κατάντια μας σαν έθνος και σαν λαός. Αυτό το κτίσμα, έπρεπε να το έχουμε κόσμημα , επιβεβαίωση , της ιστορίας του τόπου. Και όμως  χάσκει κτυπημένο από την φθορά των χρόνων και τα τερτίπια του Εγκέλαδου . Τεράστιο ρήγμα απειλεί την περαιτέρω ύπαρξη του. Δεν γνωρίζω το ιδιοκτησιακό καθεστώς που διέπει το ‘’Πυργάρι’’ , νομίζω όμως προτού είναι πολύ αργά θα πρέπει να περιέλθει στα χέρια της αρχαιολογίας και την κρατική φροντίδα για επισκευή, συντήρηση και ανάδειξη. Ας τρέξουμε τώρα. Αύριο πιθανά να είναι πολύ αργά. Αν συμβεί ποτέ αυτό το κακό , ας μη βρεθεί κανείς να κλάψει και να κτυπιέται . Κροκοδείλια δάκρια θα είναι για να καλύψουν τη συλλογική ευθύνη μας. Αυτό με τη ‘’Φονόπετρα’’  και ακόμα λίγα μέτρα τοίχου είναι ότι μας φέρνουν σε επαφή  με τα Άγια και ιερά του τόπου μας. 

                                                            Το Πυγάρι

Ευτυχώς, το ‘’αγύριστο κεφάλι’’ και η αγάπη του καπετάν Αλέκου Εμμ. Καραμούζου για την πατρώα γη,  είχαν σαν αποτέλεσμα να λάβει γνώση  και να δηλώσει την παρουσία της η Αρχαιολογική υπηρεσία. Στην επί τόπου αυτοψία και στο σημείο που υπέδειξαν , με το πρώτο άνοιγμα οπής σε τοίχο, έγινε ορατή σήραγγα, καλυμμένη όμως από μπάζα.                                                                                           

Η καλή αρχή έγινε με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ο χρόνος και η πρόοδος των εργασιών θα επιβεβαιώνουν τους θρύλους και θα ρίξουν φως στην ιστορία του τόπου μας. Το έχουμε ανάγκη.  Δεν έχω αμφιβολίες για την έκβαση . Οι καιροί είναι δύσκολοι και η οικονομική κατάσταση της πατρίδας μας αθλία. Πιστεύω  όμως ακράδαντα ότι η   φιλοπατρία των  ‘’τετραπέρατων Καρδαμυλιτών ‘’ και η επιμονή του σύγχρονου Μεγαλέξανδρου θα έχουν σύντομα,  αίσια αποτελέσματα . 

                                               Πάνω από τις σήραγγες 

                    Αλέξανδρος Καραμούζος - Μιχάλης Καριάμης -Μανώλης Φύσσας 

Ας έχουν σαν οδηγό στο όλο εγχείριμα τους την μοναδική ομάδα για παράδειγμα,  ‘’Το κάστρο της Χίου  ένας χαμένος παράδεισος’’ με άξιο πρωτεργάτη   ένα συγχωριανό τους   τον κ. Λουκά Γλύπτη.                 Πιστεύω ακράδαντα και ομολογώ πάντα σε αυτή τη πανέξυπνη  δυναμική ράτσα και στα έργα της. Κουράγιο και δύναμη για το καλό του τόπου τους και του Μυροβόλου νησιού μας.

Μιχάλης  Γ. Καριάμης

Συνταξ. Πλοίαρχος Ε.Ν.