Η ΧΙΟΣ ΣΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Η Χίος στην άλωση της πόλης

30/5/2009

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ άρθρου του Μιχ.

 Καριάμη με αφορμή την 29η

 Μαΐου.

«Συμπληρώθηκαν φέτος 556 

χρόνια από την αποφράδα ημέρα της 29ης Μαΐου του 1453. Αυτή τη φρικτή ημέρα «η κοσμοπαμπόθητος πόλις. Η Βασιλίς. Η ελπίς και χαρά πάντων των Ελλήνων» έπεφτε υπό το βαρύ πλήγμα του Σουλτάνου Μωάμεθ Β’. Η Βασιλεύουσα, πόλις των πόλεων, απαστράπτουσα και ανθούσα επί των επτά λόφων του αρχαίου Βυζαντίου. Το καμάρι του Ελληνισμού και κρυφός πόθος κάθε αλλοεθνούς, μετά 1025 χρόνια ένδοξης και τιμημένης ιστορίας, έπεφτε στα χέρια των Οθωμανών. Η πανέμορφη νύμφη του Βοσπόρου, το ζηλευτό στολίδι του τότε κόσμου λεηλατήθηκε από τους αλλόθρησκους βάρβαρους κατακτητές σε σημείο απόλυτης ερήμωσης.»

«Το Νοέμβριο του 1452, έφθασε ένα μεγάλο γενουατικό πλοίο με τον καρδινάλιο Ισίδωρο, πρώην Μητροπολίτη Κιέβου και τον Χιώτη Λατίνο Αρχιεπίσκοπο Μυτιλήνης Λεονάρδο Λόγγο Ιουστινιάνη με διακόσιους άνδρες. Εκατό Χιωτο-Γενουάτες και εκατό Χιώτες, μαχητές από το Βροντάδο και «Μελαινάκρωνες», δηλαδή τραχείς Βορειοχωρούσοι, οι οποίοι είχαν φήμη ανίκητων μαχητών.

Η συλλογή και η επιβίβαση τους έγινε στα Αγιάσματα. Ανέλαβαν να υπερασπισθούν το τμήμα των τειχών πίσω από την τάφρο η οποία κατέληγε στον Κεράτιο κόλπο.

 Στις 26 με 29 Ιανουαρίου 1453 έφθασαν από τη Χίο, με δύο πλοία, ο έμπειρος Χιωτογενουάτης, Ιωάννης Λόγγος Ιουστινιάνης και δύναμη 700 ανδρών. Ο αυτοκράτορας γνωρίζοντας την ικανότητα του άνδρα, αμέσως του εμπιστεύθηκε την αρχιστρατηγία. Του έλαχε να υπερασπισθεί την πύλη του Αγίου Ρωμανού, το σημερινό Τοπ Καπουσού.

Όπως μας πληροφορεί ο Μεγάλος ιστορικός της Χίου, αείμνηστος Γεώργιος Ζολώτας, σε χειρόγραφο του Ιερώνυμου Ιουστινιάνη, το οποίο υπάρχει στην Παρισινή Βιβλιοθήκη γραμμένο στα ιταλικά, αλλά και ο Μιχαήλ Ιουστινιάνης, ομοίως, αναφερόμενοι στα κατά την άλωση ομολογούν ότι: «ο Ιωάννης – Γουλιέλμος Λόγγος είχε μεθ’ εαυτού Fenovesi e Sciotti (in compagnia di Molti bravi soldati genovesi come sciotti)»

Την κρίσιμη ημέρα της τουρκικής επίθεσης σύμφωνα με τον Ιερώνυμο, ο Ιωάννης Λόγγος μίλησε κατ’ αρχάς στους χιωτο-γενοβέζους στρατιώτες του. Κατόπιν δε στους Χιώτες λέγοντάς τους στην ντοπιολαλιά τους «Προς εσάς, γενναίοι Χιώτες στρατιώτες, οι οποίοι την στιγμή αυτή συμμετέχετε αυτής της Δόξας, δε θα μακρηγορήσω, αναφέροντας όλα τα κατορθώματα των προγόνων σας κατά τους πολέμους στην Ελλάδα και σε άλλους τόπους εκτός του ότι τα ιστορικά βιβλία αναφέρουν πάρα πολλές, εγώ αυτή τη στιγμή δεν έχω καιρό να το κάνω, διότι άρχισε ήδη η επίθεση κατά της πόλεως και ετοιμάζεται η γενική έφοδος εις την οποίαν οφείλετε να αντισταθείτε με το θάρρος και την αξία με την οποίαν λέγουν ότι εκτιμάτε τη Δόξα πολύ περισσότερο και από τη ζωή σας ».

«Είναι πράγματι λίαν ενδιαφέρουσα δι’ ημάς τους Χίους η άγνωστος αυτή της αλώσεως σελίς, γνωρίζουσα ημίν, ότι προσέφερον και οι Χίοι το αίμα των κατά την στιγμήν του υπερτάτου κινδύνου του γένους υπό αρχηγόν αντάξιον της περιστάσεως» ( Γ. ΖΟΛΩΤΑ – Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ - Τόμος Β΄ σελίδα 556).

Τα τελευταία τέσσερα πλοία με κυβερνήτη τον χιωτο – γενοβέζο Μαυρίκιο Καττάνεον (Cattaneo) έμφορτα με σιτάρι, λάδι, κρασί και με εκλεκτούς στρατιώτες με δαπάνες των Χίων ανέλαβε την παράτολμη απόφαση να αποπλεύσει της Χίου προς βοήθεια των πολιορκουμένων. Στον δρόμο προστέθηκε και το πλοίο του περίφημου Φλαντανελά, αρχηγού της Αυτοκρατορικής Ναυαρχίδας. Πέρασαν αστραπιαία τον Ελλήσποντο και την Προποντίδα και στις 20 του Απρίλη, εθεάθησαν άξαφνα προ του Κερατίου, αντιμέτωποι με τριακόσια εχθρικά πλοία την προ του λιμένος ναυμαχία παρακολουθούσε έφιππος ο Μωάμεθ ενθαρρύνοντας τους Τούρκους - σπάζοντας τον αποκλεισμό και σκορπίζοντας τον όλεθρο στα αντίπαλα τους τριακόσια τουρκικά σκάφη. Σε αυτή την καταστροφική και συνάμα εξευτελιστική για τους Τούρκους ναυμαχία, οι απώλειες των Ελλήνων ήταν σύμφωνα με τον Νικολό Μπάρμπαρο, 40 άτομα. Από τον στόλο του Καπουδάν Πασσά Μπαλτόγλους, 12.000 άνδρες. Αποτέλεσμα ήταν, ο τούρκος ναύαρχος κατόπιν διαταγής του Σουλτάνου να δεχτεί εκατό εξευτελιστικούς ραβδισμούς και όλα τα αξιώματά του.

Μετά από τη διάσπαση του ναυτικού αποκλεισμού, οι Χιώτες του Καττανέον, υπερασπίστηκαν ως φρουρά το τμήμα των θαλασσίων τειχών.

Και ενώ συνέβαιναν αυτά τα θαυμαστά στις πολεμικές επιχειρήσεις των ολίγων εις βάρος των πολλών και όλοι πίστευαν ότι οι Τούρκοι θα έφευγαν άπρακτοι, μέσα στην πόλη είχε ξεσπάσει διαμάχη. Όλοι στρέφονταν εναντίων όλων. Γενουάτες εναντίον Βενετών. Λατίνοι εναντίον Ελλήνων. Νοταράς εναντίον Ιουστινιάνη. Ενωτικοί εναντίον Ανθενωτικών με τη διφορούμενη μορφή του Γεώργιου Σχολάριου και των οπαδών του να περιφέρονται στους δρόμους της πόλης και να σκορπούν τρόμο και ταραχή. Έλεγαν ότι η πόλη θα πέσει εξαιτίας της ένωσης των εκκλησιών ή ότι σύμφωνα με παλιές δοξασίες, «Κωνσταντίνος έκτισε την πόλη, επί Κωνσταντίνου θα κυριευθεί». Πιθανολογείται ότι οι γονείς του Σχολάριου (κατά κόσμο ΚΟΥΡΤΕΣΗΣ) ήταν από τα ιστορικά Κοίλα της Χίου. Το παράνομα Κουρτέσης υπάρχει έως σήμερα στο χωριό της Συκιάδας.

Την αποφράδα ημέρα, της 29 Μαΐου 1453, και ενώ όλα πήγαιναν καλά και η τρομερή τρίτη έφοδος βάδιζε σε αποτυχία και ο αυτοκράτορας φώναξε στους συναγωνιστές του «ο εχθρός κλονίζεται. Επιμείνατε ακόμη λίγο και ίσως θα σωθούμε τώρα», τραυματίστηκε ο Ιουστινιάνης. Ήταν κάτι το δραματικά απρόσμενο από αυτά που κρίνουν την τύχη των εθνών. Πληγωμένος βαριά με ακατάσχετη αιμορραγία άφησε το τείχος και αναχώρησε για τη Χίο. Όχι από φόβο για τη ζωή του αλλά για να προετοιμάσει την άμυνα της πατρίδας του φοβούμενος ότι αμέσως μετά την Πόλη ο Σουλτάνος θα επιτεθεί στη Χίο σε αντίποινα για τη βοήθεια που προσέφερε στον Παλαιολόγο. Ταραχή κατέλαβε τους αμυνόμενους! Μες στην αναμπουμπούλα και τον πανικό, βρέθηκε ξαφνικά… (;) ανοιχτή αυτή η μικρή πορτούλα! Η πύλη του Κίρκου. Η ολέθρια… Κερκόπορτα!

 Οι μαχητές της Θεοφυλάκτου πόλης τα έχασαν! Ενώ μόνο λίγοι εχθροί είχαν περάσει εντός των τειχών και τους κατανικούσαν ακούστηκε φοβερή κραυγή που σκόρπησε τρόμο, φυγή και πανικό και θα μας καταδιώκει όπως το προπατορικό αμάρτημα «Εάλω η Πόλις»... Η πόλη κυριεύθηκε!

Ο Χιωτο – Μαονέζος, Ιωάννης- Γουλιέλμος Λόγγος Ιουστινιάνης, γιος του Θωμά Βαρθολομαίου, γεννήθηκε στη Χίο το 1411. Το 1432, εξεστράτευσε εναντίων της Καρύστου και νικητής έφερε τα κλειδιά της πόλεως στο νησί μας.

Μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του, πέθανε στη Χίο. Το μνήμα του υπάρχει μέχρι σήμερα στην εκκλησία του Αγίου Δομηνίκου. (Σημερινός Άγιος Γιώργης του Κάστρου) Μια λατινική επιγραφεί αναφέρει «Ενταύθα κείται ο Ιωάννης, σπουδαίος άνθρωπος, πατρίκιος της Γένοβας. Μαονεύς εκ Χίου, ο οποίος στον πόλεμο της Κωνσταντινουπόλεως κατά του Μωάμεθ του Τούρκου όντας μεγαλόψυχος στρατηγός του γαληνότατου Κωνσταντίνου, τελευταίου αυτοκράτορος των Χριστιανών της Ανατολής, υπέστη τραύμα θανάσιμο».

(Γ. ΣΛΟΥΜΠΕΡΖΕ – Η ΑΛΩΣΙΣ ΤΗΣ ΚΩΝ/ΛΕΩΣ – Σελίδα 235)

Ο Μαυρίκιος Καττάνεος, σύμφωνα με τον Μοντάλδο, πολέμησε έως το τέλος. Σώθηκε πάνω σε μια γαλέρα και έφθασε στη Χίο μετά από μια φονική μάχη απέναντι σε πλήθος τουρκικών σκαφών.

Ο Λεονάρδος ο Χίος, αιχμαλωτίσθηκε αλλά εξαγόρασαν την ελευθερία του.

Λίγο πριν την άλωση, έφθασαν στη Χίο τριάντα πλοία του Πάπα με αρχηγό τον Ιάκωβο Λορεδανό, δυστυχώς δεν πρόλαβαν να πάνε και έφυγαν άπρακτα. Πολλοί λέγουν ότι εάν αυτή η βοήθεια έφθανε στην ώρα της η Πόλη θα είχε σωθεί…!

Δυστυχώς, σε κάθε χρονική στιγμή της μακραίωνης ιστορίας μας θα υπάρχει πάντα κάποιος «Εφιάλτης» ή κάποια «Κερκόπορτα».

Από τότε έως σήμερα πλανώνται υπόνοιες, διγνωμία και υποθέσεις με νόημα για το ποιος άνοιξε την πόρτα της συμφοράς και της εθνικής ταπείνωσης. Θα μάθουμε ποτέ την αλήθεια; Ποιος την άνοιξε ή πώς βρέθηκε ανοικτή; Έως πότε διχαστικά ο ένας θα κατηγορεί τον άλλο;

Παραμένουμε... αιώνιοι Έλληνες.

ΑΛΗΘΕΙΑ - ΧΙΟΣ