| ΑΛΗΘΕΙΑ / ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ: |
11/04/2007 |
Tον έλεγαν Nίκο...
Πέρασαν αρκετά χρόνια από τότε που έφυγε από κοντά μας ο ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΛΟΥΡΗΣ και ακόμα με κατέχει αμηχανία όταν προσπαθώ έστω απλοϊκά να προσεγγίσω την πολυσύνθετη αλλά και ευαίσθητη προσωπικότητά του γράφοντας.
Την κατάσταση δυσκολεύει και το γεγονός ότι ήταν στενός μου φίλος και δάσκαλος.
Όμως πριν λίγες μέρες έλαβα ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από τον αδελφικό μου φίλο και πνευματικό άνθρωπο Μιχάλη Καρυάμη, που με πληροφόρησε για τη ζημιά και τις απώλειες που υπέστη το αποθηκευμένο στα υπόγεια της δημ. Πινακοθήκης αρχείο του Νίκου Γιαλούρη. Το γεγονός με πίκρανε πάρα πολύ και έτσι αποφάσισα δειλά και με συστολή να γράψω λίγες γραμμές όσο πιο απλά μπορώ όχι για να κατηγορήσω. (Γιατί πιστεύω, πως για ό,τι συμβαίνει γύρω μας όλοι οι άνθρωποι ανάλογα έχουμε μικρό η μεγάλο ποσοστό ευθύνης). Αλλά για να παρουσιάσω μια πολύ σπουδαία κεντρική πτυχή της προσωπικότητας του Νίκου που έχει επηρεάσει και εμένα.
Για να αποφύγω πολύπλοκες ορολογίες και σύνθετες εκφράσεις που δεν τα καταφέρνω αλλά και δεν τις συμπαθώ, θα αναφερθώ σε ένα γεγονός απλά, πιστευοντας (εύχομαι) έτσι να πετύχω αυτό που επιδιώκω.
Σήμερα Μεγάλη Παρασκευή σε ένα μακρινό αγκυροβόλιο της Αυστραλίας θυμάμαι στην αρχή της δεκαετίας του ‘90 καθώς τακτοποιούσαμε με τον Νίκο κάποιες παλιές σειρές σχεδίων και δοκιμίων βρέθηκε ένα συγκλονιστικό σχέδιο ενός Εσταυρωμένου, σχεδιασμένου πάνω σε ένα πρόχειρο χαρτί και μάλιστα με πολλές αλλοιώσεις.
Η θέα αυτού του έργου προσωπικά με συγκλόνισε. Ήταν ζωγραφισμένο το μαρτύριο και ο πόνος του Χριστού σε όλη του την ένταση. Το σχέδιο ήταν υπογραμμένο και χρονολογημένο το 1959. Πριν προλάβω να τον ρωτήσω λεπτομέρειες ο Νίκος άρχισε μόνος του να διηγείται.
«Ήταν Μεγαλοβδομάδα του ’59 κι ήμουν στο νοσοκομείο με σπασμένο πόδι υποφέροντας από φρικτούς πόνους. Στο διπλανό κρεβάτι ήταν ένας φαντάρος με πολύ αγαθή φυσιογνωμία σαν κλούβιος τον οποίο επιτηρούσε ένας βλαχαδερός σαν λοχίας η δεκανέας, δε θυμάμαι.
Ο φαντάρος αυτός ήταν σεσημασμένος για τις αριστερές πεποιθήσεις μάλλον κάποιου στενού συγγενικού του προσώπου, γιατί ο ίδιος απο τις λίγες κουβέντες που κλεφτά ανταλλάζαμε δεν μου φάνηκε να ’ναι φορέας κάποιων προχωρημένων ιδεών.
Ένα απλό χωριατόπαιδο πρέπει να ’τανε, που του άρεσε να συζητά για τα φυτά, τους μπαξέδες και για τα χωράφια.
Όμως ο συνοδός του, από υπερβάλλοντα ζήλον στο «καθήκον», του έκανε το βίο αβίωτο και τον τυραννούσε σε βαθμό που οι δικοί μου φρικτοί πόνοι φάνταζαν απλές γρατσουνιές μπροστά στην ταλαιπωρία του νεαρού.
Προσπάθησα να μιλήσω με διπλωματία στο συνοδό «βασανιστή», αλλά όχι μόνο απότυχα, αλλά κόντεψα να βρω και τον μπελά μου.
Έτσι, όσο περνούσαν οι μέρες η κατάσταση, που πήγαινε, στο θάλαμο, από το κακό στο χειρότερο, έφθασε να έχει γίνει αποπνιχτική. Το παλικάρι είχε καταντήσει σαν ένα φοβισμένο και απελπισμένο ζωντανό. Το βλέμμα του είχε γίνει παρανοϊκό.
Έτσι, ήρθε και το χειρότερο.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής που σηκώθηκα με δυσκολία να πάω προς νερού μου, τον βρήκα κρεμασμένο στην τουαλέτα. Καταλαβαίνεις τι έπαθα πέρα πέρα. Γύρισα πίσω στο κρεβάτι, ασυναίσθητα, χωρίς το δεκανίκι, ωρυόμενος και σφαδάζοντας από τον πόνο. Δε θυμάμαι σίγουρα αν ήταν ο πόνος του σπασμένου ποδιού μου ή το σοκ. Μέσα σε αυτό το κλίμα της οδύνης, της παράνοιας, της απογοήτευσης και του ποδοπατήματος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, έγινε αυτό το σχέδιο που έχεις μπροστά σου. Αυτό το γεγονός με σημάδεψε για πάντα. Για μένα η μεγάλη Παρασκευή ήταν πάντα μια σημαντική μέρα, μα από τότε είναι η πιο σημαντική μέρα του χρόνου. Ξέρεις, Φύσσα, συγκινήθηκα που το ξαναβρήκα αυτό το σχέδιο. Και επειδή περιγράφει μια εξαιρετικά σημαντική προσωπική μου στιγμή ποτέ δεν μπόρεσα να το εκθέσω μέχρι τώρα. Θα το κρατήσω ένα χρόνο και θα σου το χαρίσω με προσωπική αφιέρωση, αφου βλέπω ότι το αγάπησες από την πρώτη στιγμή και με την ελπίδα ότι δεν θα φύγει ποτέ απο τα χέριασου».
(Την επόμενη χρονιά μόλις ξεμπαρκάρισα ο Νίκος μου παράδωσε το σχέδιο με αφιέρωση και κορνιζωμένο από τα χέρια του.)
Πράγματι, κάθε Μεγάλη Παρασκευή ήταν βυθισμένος σε βαθιά περισυλλογή όλη την ημέρα.
Σπάνια μιλούσε. Κι αν μιλούσε ήταν κάτι σαν απολογισμός, σαν εξομολόγηση.
«Σταύρωσα και σταυρώνω κάθε τόσο, το παιδί που έχω μέσα μου. Ένα παιδί βουτηγμένο στο φως το μετατρέπω βουτηγμένο στη μαύρη νύχτα.
Κάθε Μεγάλη Παρασκευή το αποκαθηλώνω από το Σταυρό για να αλείψω με μύρα τις πληγές του και να το κλάψω.»
Πίστευε πως κάθε άνθρωπος κουβαλάει ένα παιδί μέσα του.
Αυτό το παιδί διατηρείται αγνό και αθώο, όσο δεν το πληγώνουμε και δεν το εξευτελίζουμε, με τα ψέματα των συμβιβασμών της ζωής μας.
Αυτό το παιδί είναι η καρδιά της συνείδησής μας.
Μέσα από αυτό το παιδί, λατρέψαμε και λατρεύουμε την αθωότητα των μικρών παιδιών.
Μπορούμε έτσι, να τα πλησιάζουμε και να γινόμαστε και εμείς, ένα με τα παιδιά.
Μπορούμε να πλησιάζουμε τους νέους, με αγάπη και κατανόηση, που είναι το πιο σπουδαίο στήριγμα για τους νέους, μα και για μας.
Τα τόσο ωραία παραμυθια του, απευθύνονται σε όλα τα παιδιά, μικρά και μεγάλα.
Γιατί λατρευε τον καραγκιόζη; Μα για τον ίδιο λόγο.
Ο Νίκος με όλα του τα μέσα, προσπαθούσε και για τον εαυτό του και για τους άλλους να ξυπνήσει αυτό το παιδί που έχουμε μέσα μας να το φέρει πιο κοντά στα χείλια μας...
Για να μπορεί να καταλαβαίνει και να συμμερίζεται ο ένας τον άλλο καλύτερα.
Όπως οι περισσότεροι θυμούνται ήταν κακός έμπορος, είχε όμως το πείσμα του ανθρώπου που ήθελε να περνάει ο λόγος του παρά να πουλάει.
Γι αυτό πού και πού δημιουργούσε και έχθρες. Ανησυχούσε και πονούσε για την κάθε απώλεια που είχε «ψυχή». Για τον Νίκο ήταν και μια Μεγάλη Παρασκευή, κάθε φορά που κάποιος άδικος χαμός ή δράμα συνέβαινε, καθε φορά που καιγόταν κάποιο δάσος, καθε φορά που η φρίκη κάποιου άδικου πολέμου έριχνε τη μαύρη της σκια κάπου στον κόσμο. Και όλες αυτές οι εντάσεις γινόντουσαν τέχνη ζωντανή και μαχόμενη.
Ήταν κοινωνικά συνειδητός, ευαίσθητος και ανήσυχος.
Στα πόστα του ήταν ανυποχώρητος και αδυσώπητος. Δεν ήταν ιδανικός, αντίθετα ήταν πολύ ανθρώπινος. Το να έχει κάποιος σχέση μαζί του δεν ήταν εύκολη δουλειά.
Γιατί η σχέση αυτή έπρεπε για να είναι ζωντανή, να έχει καλές και κακές στιγμές, δυνατές κόντρες και τα παρόμοια. Δεν ήταν λίγες φορές, καχύποπτος, όταν κάποιος του ήταν συνεχώς ευχάριστος και συμφωνούσε σε όλα μαζί του.
Ήταν χαρισματικός δάσκαλος γιατί πίστευε ότι ο καλός δάσκαλος μαθαίνει και από τους μαθητές του.
Είχε πάρα πολλούς, μα πάρα πολλούς φίλους καρδιάς.
Όσοι είχαμε φιλική σχέση μαζί του ο καθένας μας απολάμβανε κάτι ξεχωριστό. Γιατί για τον καθένα είχε πάντα κάτι σφραγισμένο, με την προσωπικότητά του, ξεχωριστό, να δώσει κατά περίπτωση.
Τωρα έρχομαι στη ζημιά του αρχείου. Όλοι μας φταίμε γιατί δεν είχαμε ίσως το θαρρος να υψώσουμε τη φωνή μας για κάτι πιο ολοκληρωμένο.
Πριν απο χρόνια αφήσαμε κυριολεκτικά στη μέση την ίδρυση του συλλόγου ΦΙΛΩΝ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΓΙΑΛΟΥΡΗ που θα μπορούσε να είχε παίξει καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή της σημερινής δυσάρεστης κατάστασης.
Όμως πιστεύω πως μαζί με όλα αυτά (που βέβαια σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται και με οικονομικά μεγέθη) ΠΡΕΠΕΙ να ανακαλύψουμε επειγόντως το πιο πολύτιμο. Το παιδί που έχουμε όλοι μέσα μας. Και να του πούμε όλη την αλήθεια της καρδιάς μας. Σε αυτό άλλωστε απευθυνόταν πάντα ο Νίκος.
Αν δε συμβεί αυτό, με βεβαιότητα πιστεύω όλα θα χαθούν. Και δεν εννοώ το έργο μόνο. Εννοώ και εμάς (τη συνείδησή μας) . Η αποστολή της τέχνης ειναι να ξυπνησει τη συνειδηση μας και να την ενεργοποιήσει. (Αλλιώς ίσως είναι κάτι άλλο, όχι όμως τέχνη) (η τέχνη από όσο ξέρω συμβαδίζει και με τον ανθρωπισμό)
Όπως έλεγε και ο Γιάννης Τσαρούχης «ο πολιτισμός πρέπει κατ’ αρχήν να υπάρχει μέσα στο μυαλό για να μπορέσει να επικρατήσει και έξω από αυτό».
Θα κλείσω με ένα θλιμένο χαμόγελο που βγαίνει από το μερακλήδικο νοσταλγικό ερωτικό στιχάκι του Νίκου. Από ένα τραγούδι του, που γράφτηκε μιαν άνοιξη σαν τέτοιες μέρες, πολλά χρόνια πριν.
Σαν χορεύεις άστρο της φωτιάς
Κόκκινο φεγγάρι
Ο κρυφός καημός σου
Πέλαγο του έρωτα η ματιά
Μέτρα τα καράβια
Που ’φυγαν και πάνε
Μέτρα τα τραγούδια μέτρα τα φιλιά
Της καρδιάς οι ώρες
Πίσω δεν γυρνάνε
Κλάψε για μια έρμη αγκαλιά
Συνεχίζω να δακρύζω και να ελπίζω.
Από το αγκυροβόλιο του port HEDLAND στη Β.Δ. Αυστραλία
M/V AQUAGLORY.
Μεγάλη Παρασκευή του 2007
MANΩΛHΣ ΦYΣΣAΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου