ΤΑ ΚΑΡΔΑΜΥΛΑ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΩΝ ΜΟΥ

ο ''Καρδαμυλίτης Ναυτικός''του Θανάση Απάρτη

                                   [  Δεύτερο    μέρος  ]

Με  τις  εντυπώσεις  από  την  περιπλάνηση  στην  χώρα  των  Καυκάσων  να  μας συνοδεύουν  κατά  πόδας  στο  πέρασμα  μας στην γη των Κλυτιδέων  με  προορισμό τις  Ακταίς,  και  κάτω από  το  βάρος  των  συναισθημάτων, πριν  συνεχίσουμε τοοδοιπορικό μας στην Καρδαμυλία  χώρα, με προορισμό  τα  Θεόκηπα, σταθήκαμε για  λίγο  στο  προαύλιο του Αγίου Μάρκου, αγναντεύοντας  την  αρχόντισσα  πόλη πλαγιασμένη  νωχελικά, στο πράσινο των περιβολιών και στο γαλάζιο της θάλασσας που ξεκινά  από εδώ, και φθάνει στις εσχατιές του κόσμου. Ξεκινήσαμε, και χωρίς να σταματήσουμε ούτε στιγμή περάσαμε την άλλοτε γραφική  παραλία του Μάρμάρου, μια και σήμερα  ένα  τσιμεντένιο  παραπέτο, φραγμός και απαγόρευση ή τιμωρία στη ζωοδότρα Μάνα θάλασσα, υψώνει το ισχνό και κρύο ανάστημα του που σου σφίγγει την καρδιά, και στερεί στα μάτια σου  την  χαρά  να βλέπουν το παιχνίδισμα ή τις φοβέρες της αρμυρής πλανεύτρας.

Αγκάλη με τον ανεμόμυλο του Μαυρή

Μετά  την παραλία της Αγκάλης και τον ανεμόμυλο του Μαυρή να στέκει σαν τον στερνό βιγλάτορα  και απέναντι στον Μαργαρίτη, με το βαρβαρικό γράμμα  ‘’ V ‘’ , σύμβολο  νίκης κατακτητών, να  μη σε αφήνει να ξεχνάς τα βάσανα αυτού του τόπου από πράξεις φθονερών ανθρώπων. Εμείς σαν φυγή από την πεζότητα  ακολουθήσαμε τον στενό εξωτερικό  τσιμεντόδρομο, που σέρνεται  σαν φίδι, πάνω από γκρέμια  με την θάλασσα να χάσκει από κάτω και αποζημιωθήκαμε.Το μεγαλείο της φύσης  διάσπαρτο, παντού, και  κάτω  στον  γκρεμό  δίπλα στην θάλασσα το δέσιμο με την ιστορία.Το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, όπου στα τέλη  του 19^ου αιώνα  βρέθηκε  η  περίφημη  επιγραφή  των ''Κλυτίδων'' του  4ου αιώνα  π . Χ. Η συνέχεια  του χθες  με  το σήμερα. Η  απάντηση  σε  ποιους  ανήκει αυτή  η γη, το  προ χιλιετιών  καθαγιασμένο Ελληνικό Αρχιπέλαγος. 

Παράξενοι  ήχοι  διέκοψαν  τις σκέψεις μας.  Πεντέξι  γουρουνάκια με  θάρρος και χωρίς καμία  ενόχληση από την παρουσία μας, πέρασαν δίπλα μας  προκαλώντας την προσοχή μας. Τον  λόφο της Αγίας Ζώνης, είναι αδιανόητο τον προσπεράσεις  χωρίς να σταθείς να θαυμάσεις  την θέα που τόσο χουβαρδάδικα σου χαρίζει η γη της Χίου και η διαύγεια του Ιωνικού Φωτός. Αγναντεύεις το πέλαγος και μακριά την Μυτιλήνη, τα βουνά και τα παράλια της  Μικράς Ασίας. Η σκέψη μας και μόνο, μνημόσυνο σε αυτούς  που  έμειναν  για  πάντα εκεί, στις Αλησμόνητες  Πατρίδες του ξεριζωμένου  και πολύπαθου Ελληνισμού. Από την μεριά του νησιού  βλέπεις  τον όγκο της Γριάς τις κορυφές του Πελινναίου, και έως την Άμπελο τις δαντελωτέςακτές της γης των Καρδαμύλων. Πρώτα η κατάφυτη  Βλυχάδα, εδώ λάτρευαν  ένας θαλάσσιος  θεός ο  Παλαίμων . 

                                                       Παραλία '' Βλυχάδας ''

Συνέχεια  το μαγευτικό Γιαλισκάρι, εφαπτόμενο με τον  Ναγό, τόπο  σπανίου κάλλους με εξωτική βλάστηση, την μάνα του νερού, την  παραλία του με τα πολύχρωμα  βότσαλα  και  ένα  γύρω  της  στην σειρά  τα  γραφικά μικρά σπιτάκια να δένουν αρμονικά με το τοπίο, που έγινε γνωστό στα πέρατα του κόσμου  σαν γραμματόσημο. Στο  άλλοτε  Ιερό  άλσος  του  Ναγού (από το Ναός), υπήρχαν  δύο ναοί προφανώς του Ποσειδώνα και του Ασκληπιού  ή ο περίφημος  τάφος του ξακουστού ΟΙΝΟΠΙΩΝΑ . Σήμερα  λίγα  ταπεινά  τμήματα  και  το  δάπεδο  του παλαιού  ναού  κάτω από την ερειπωμένη  Παναγιά  Ναγούσαινα, και  τοιχογύρια κτισμένα από τα υλικά των κατακερματισμένων ναών δηλώνουν την ύπαρξη τους. Είναι εξακριβωμένο ότι  μάρμαρα  και  κολώνες  του ναού χρησίμευσαν σαν οικοδομικό υλικό της Αγίας Παρασκευής, του Θεολόγου, αλλά και κατοικιών. Στο παρελθόν βρέθηκαν ανάγλυφο  που το κατάστρεψαν,  μαρμάρινη κνήμη αγάλματος και ένα φίδι  αρίστης  τεχνοτροπίας, μαρτυρίες ύπαρξης Ασκληπιείου, όπου κατά την παράδοση ερχόντουσαν  να  θεραπευθούν  ασθενείς  από  μακρινά  μέρη.   Έτσι  έφθασε  και  το Ρηγόπουλο της  Σηλυβρίας, το οποίο αγάπησε μια  Ρηγοπούλα  /  Νεράϊδα  η οποία το κράτησε για πάντα  κοντά  της. Έκτισε  εδώ  ένα  φανταχτερό  παλάτι, ενώ η  αγαπημένη του ζούσε στο Σαράγιο, στο Περιβολάκι, πάνω από  τον Σηρικάρη. Δεν  έπρεπε  να τον  δει ο ήλιος (τοπική παραλλαγή  του μύθου του Ανήλιου), γιαυτό η  συνάντηση  τους  γινόταν  νύχτα, μέχρις ότου στην Παναγιά Σελλάδα, στην κορυφή του Κόφινα, έπεσε πάνω του ηλιαχτίδα και πέθανε. Το παλάτι του ρήμωσε.      

                                  Ο '' Μαγευτικός ΄΄  Ναγός       

Τα  πράγματι πανέμορφα βότσαλα  που μοιάζουν σαν  πετράδια, και  κοσμούν  την  παραλία,  πιστεύουν  ότι  προέρχονται  από  τεμάχια   των  πολύχρωμων  μαρμάρων του ναού που πελεκούσαν  σε αυτό το σημείο. Άλλες παραδόσεις θέλουν έναν αράπη, να ανακατεύει φλουριά, ή έναν πανέμορφο άνδρα να παρουσιάζεται στην  πηγή και το ύψος  του να φθάνει ως τον  ουρανό .       Ξεδιψάσαμε με το δροσερό νερό της πηγής , ξαποστάσαμε στην δροσιά  των πλατάνων , με  την ματιά  μέσα από τα ξέφωτα να ερευνά τον  παραμυθένιο τόπο χωρίς  το πολύβουο πλήθος των καλοκαιρινών επισκεπτών . Ξεχωριστή τιμή ,ένα ακόμα στολίδι και κόσμημα του τόπου, η  σεμνή και  ταπεινή παρουσία του Καπετάν Άγγελου Αγγελιδάκη, ιστορικού του Ναυτικού Τολμήματος των Καρδαμύλων και όσων συνέβαλαν σ΄αυτό, από τους πιο ταπεινούς  ναυτεργάτες και τους τρανούς  εφοπλιστές , τους κοσμοκράτορες  τωνθαλασσών  '' ΑΙΩΝΙΟ  ΤΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟ ΜΑΣ  ΣΤΟΝ  ΑΓΩΝΙΣΤΗ  ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ  ΤΟΥ  ΚΥΜΑΤΟΣ  ΓΙΑ ΤΗΝ  ΔΩΡΕΑ  ΠΟΥ  ΜΑΣ  ΑΦΗΝΕΙ  ''.

                                              Ο Αξέχαστος, καπετάν Άγγελος Αγγελιδάκης 

Αθόρυβα, πανάξια κατέλαβε εν  ζωή  την  θέση που  του   αρμόζει   δίπλα στους μεγάλους  Ιστορικούς της  πατρίδας μας. Και  η Καλή Μοίρα, αυτού του τόσο προικισμένου  από την δημιουργό φύση τόπου, χάρισε στο νησί μας μορφές μεγάλου πνευματικού και ηθικού κύρους.  Με  σεβασμό  μας  έρχονται  στην  μνήμη   μερικά  ονόματα  από τον μακρύ κατάλογο των τιμημένων όπως των  Γ. Ζολώτα,  Σ  . Βίου, Γ .  Μαδιά,   Χ .  Σαρικάκη,    Ι .  Συκουτρή. Με δυσκολία αφήσαμε τον μαγευτικότόπο  του Ναγού  με προορισμό τον Άνω Γιόσωνα. Νέα  έκπληξη!  Πολλοί λίγοι γνωρίζουν την προνομιούχα τοποθεσία, μια και οι καλοκαιρινοί επισκέπτες,έχουν μοναδικό προορισμό και σκέψη την θάλασσα  Πάνω και κάτω από τον δρόμο μικρά και μεγάλα σπίτια, αληθινές  αετοφωλιές  με φανταστικούς κήπους, ηρεμία, ησυχία, και  με  την μοναδική αίσθηση που χαρίζει η  πανοραμική θέα των δαντελωτών ακτών της περιοχής, και του μεγάλου λειμώνα  του Γιόσωνα ! Κατάφυτος με οπωροφόρα δένδρα,  λεμονιές, πορτοκαλιές, μανταρινιές μια  και  το νερό υπάρχει σε  αφθονία. Τα πεύκα  παντού, από την θάλασσα  έως  τα τριγύρω βουνά  που  δεσπόζουν  της  περιοχής και φύονται σπάρτοι, σφένδαμοι  μα κυρίως  παράξενα  άγρια κυπαρίσσια που όταν  τα βλέπεις  από μακριά  τα περνάς για έλατα, (Μαύρη Πεύκη) αν και δεν δικαιολογούνται  σε αυτό το υψόμετρο. 

Η  αρχή της  πεντακάθαρης   παραλίας   της  στολισμένης   με  κάτασπρα  βότσαλα ξεκινά  από  την  Ανέμη  έναν   γήλοφο  όπου   βρέθηκαν  θραύσματα   Μυκηναϊκών αγγείων,  και καταλήγει στον λόφο της Μαμαλούς. Ο Άγιος Ταξιάρχης  στο μέσον της παραλίας κρυμμένος  στον πευκώνα του, στέκει  σκοπός και προστάτης να αγναντεύει το πέλαγος. Πόσες ανέμελες και αξέχαστες στιγμές  μας έχει χαρίσει αυτή εδώ η παραλία, που θα έπαιρνα όρκο  ότι σε μικρή απόσταση  από την ακτή και σε  βάθος περίπου  πέντε μέτρων  από  την  επιφάνεια  υπάρχουν ίχνη αρχαίων  κτισμάτων που , προφανώς καταποντίσθηκαν  στο άδηλων παρελθόν .   

                       Τα βουνά πάνω από τον Γιόσωνα  
                                                               

Συνεπαρμένοι από την θέα, και χωρίς πλέον και γνωρίζεις τι να πρωτοδείς  και  τι να πρωτοκοιτάξεις  φθάσαμε στο τέρμα του δρομίσκου, κάτω από απόκρημνα βράχια.   Μια  απίστευτα πυκνά δενδροφυτεμένη  χαράδρα  και ο άγριος θόρυβος  του τρεχούμενου νερού, να  αντιλαλεί  και να μας προκαλεί, υποκύψαμε  χωρίς  αντιστάσεις. Με  μια  ματιά  μεταξύ μας, χωρίς να πούμε λέξη, κάναμε στροφή με  προορισμό την χαράδρα και την κύτη του χείμαρρου, τα   ξακουστά  Θεόκηπα.  Αφήσαμε  το  αυτοκίνητο  δίπλα  από  το  γεφύρι της δημοσίας προς Αμάδες, και πήραμε τον δύσκολο ανηφορικό δρόμο σύρριζα με την κύτη του ποταμού.  Απέραντη σκιά βασιλεύει, ενώ τσικουδιές, κισσοί, δάφνες, λυγαριές, πλατάνια καστανιές, μουσμουλιές, συκιές, και άλλα είδη δένδρων και λουλουδιών καλύπτουν τον χώρο έως εκεί που φθάνει η ματιά σου. Δεξιά και αριστερά, χωμένα  μέσα  στη παραδείσια φύση, που τα λόγια είναι φτωχά για  να την περιγράψουν, σπίτια τυχερών ανθρώπων, τα ξωκλήσια του Σωτήρα του Ταξιάρχη και της Αγίας Μαρίνας με  κατάλοιπα αρχαίων τάφων, και την παράδοση του μυθικού Ιάσονα  να κοσμούν  τον όμορφο και  θεϊκό χώρο. Η ανάβαση κόντρα στο ρεύμα του ποταμού,  ακολουθώντας  τον τσιμεντένιο ποτιστή  στην αρχή ήταν εύκολη, ακολουθώντας τον νεραύλακα, δίπλα από περιβόλια με κάθε λογής φρουτόδεντρα Χάρμα οφθαλμών να βλέπεις το ορμητικό νερό να κυλά βιαστικά, για να συναντήσει την θάλάσσα παρασέρνοντας χαλίκια, κλαδιά και πούλουδα. Όχι μόνο νιώθεις την δροσιά του νερού αλλά πολλές φορές τα ριπίσματα του σε βρέχουν. Ακούς τους  ήχους της φύσης  ανακατεμένους με το κελάδημα χιλιάδων πουλιών. Στην  σκοτεινιά  της  χαράδρας  μοναδική εμπειρία να προσπαθείς να κρατηθείς ορθός στις γλιστερές πέτρες και τους βράχους , που στην αέναη πάλη με το νερό έχουν υποστεί μεγάλες φθορές και μεγάλοι λάκκοι στιγματίζουν το κορμί τους, οι ντόπιοι το φαινόμενο αυτό το ονόμασαν  Λέβητες Γιγάντων .

                          Τα Παραδείσια Καρδάμυλα

Επιθυμία μας ήταν να ανέβουμε μέσω του ποταμού , ψιλά στα βουνά , στον Σκήτωνα, στον Πέζουλα, στο Ελαιόβουνο, στο οροπέδιο του Γεμένου νερού, στα Πελασγικά χαλάσματα, στο Γερό  (Ιερό),  άραγε  στον  Ιάσονα   ήταν  αφιερωμένο  ή στην Θεά Αφροδίτη; Να  φθάσουμε  στην  Νικαριά, στου Πέρση,  στις σπηλιές των Βοθώνων, των Κινδηνευμάτων και ενώ ο Μανόλης   Φύσσας  μας  έλεγε  ιστορίες των παιδικών του χρόνων στα μανδροκαθάσια της περιοχής, σιγά – σιγά καταλάβαμε ότι τα σχέδια μας θα έμεναν όνειρα!  

Μετά από κοπιαστική οδοιπορία λίγων εκατοντάδων μέτρων ήταν πλέον αδύνατον να  προχωρήσουμε χωρίς να  πέσουμε στο νερό. Μείναμε  αποσβολωμένοι  να  κοιτάμε ο ένας τον άλλον, αλλά  και με  θαυμασμό την  θεϊκιά  και  απόκοσμη  κατάφυτη  χαράδρα. Ξαποστάσαμε  στον διαμορφωμένο χώρο  πριν  το  γεφύρι  του δρόμου γευόμενοι τους καρπούς  των περιβολιών  και το παγωμένο νερό της βρύσης. Μέσω μιας δημοσίας οδού, στολισμένης στις πλευρές της με κάθε λογής δένδρα λούλουδα και πρασινάδα, φθάσαμε στην Άμπελο, το τελευταίο σημείο της Καρδαμυλίας χώρας με έσχατο όριο τον Ελληνότοιχο, έναν ατέλειωτο τοίχο που αρχίζει από τα  βουνά και φθάνει στην θάλασσα και χωρίζει τις Αμάδες από τα Καρδάμυλα . 

Η παράδοση μία τεραστίων διαστάσεων άμπελο να καλύπτει όλη την  περιοχή και από  αυτήν να παίρνει η τοποθεσία το όνομα της.

Ανακρούσαμε Πρύμνη και χαράξαμε  πορεία  για επιστροφή , με παρέκκλιση τα Σπήλια, θα ήταν παράλογο μια  διαδρομή στο χθες να μην έχει σαν τέλος  πέρασμα από τα Παλιά Καρδάμυλα.   Γενέθλιος τόπος, ξεχωριστών ανθρώπων, οι οποίοι τιμούν την μηδαμινότητα μου με την πολύτιμη φιλία τους και τους θεωρώ αδερφούς μου. Αναφέρομαι ονομαστικά στους Μανώλη Γ. Φύσσα, καπετάν Αλέκο Εμ. Καραμούζο καπετάν Χρήστο Γ. Μιχαλιό και Μάρκο Μαυρή.  

Σταθμεύσαμε  για  λίγο  στο τρίστρατο, θαυμάσαμε και πάλι την μοναδική θέα του κάμπου αλλά και το υπό κατασκευή υπαίθριο Θέατρο πιστεύω  μελλοντικό  στολίδι, και σημείο αναφοράς  για  το πολιτιστικό αύριο των  Καρδαμύλων, απόσταγμα κόπων  και προσπαθειών ενός Μεγάλου Δάσκαλου και Θεατράνθρωπου  του ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΥ  ΛΑΙΜΟΥ .

                 Ο Θεαματικός λόφος της  ΄΄ Γριάς ΄΄ που δεσπόζει των Καρδαμύλων

Διαβαίνοντας  μέσα από στενά σοκάκια, που σε  γυρίζουν  αρκετά  πίσω, σε  μία άγια  εποχή, που  επικρατούσε  η  λογική και  το μέτρο, φθάσαμε στον  Άγιο Λουκά, κτίσμα του 1600  και από εκεί στα Σπήλια. Γερασμένα, αγέρωχα  κτίσματα   κτισμένα από λαϊκούς τεχνίτες, με κύριο υλικό την πέτρα, άντεξαν στα χρόνια, στους   σεισμούς και τους χαλασμούς. Απλές  λιτές κατασκευές, κυβόσχημα σπίτια με μικρά θολωτά δωμάτια και απλοϊκές ξυλοδεσιές  από ακατέργαστους κορμούς δένδρων που  στηρίζουν δοκάρια  και  μεσοδόκια. Ένα  απλό τζάκι για όλες τις ανάγκες,  χαμηλές πόρτες, μικρά παράθυρα, πέτρινες σκάλες που ανεβάζουν σε  μικρούς εξώστες πάνω από θολωτές αποθήκες. Περιφερόμενοι τα χαλάσματα ήρθαμε στην άκρη του χωριού πάνω από το ρέμα της Ρίνας, αγναντέψαμε τον νερόμυλο του Ροδοκανάκη, κτίσμα του 14^ου αιώνα και κάτω από την Γριά τον Άγιο Νικόλα τον Πριναρίτη, μνημείο του 1558, με τοιχογραφίες, ένα από τα σημαντικά  χριστιανικά  μνημεία  του νησιού μας που μένει χωρίς προβολή.                                                                     

Στηνθέση  Πυργάρι, ορθώνει περήφανα το γερασμένο του κορμί, ο μοναδικός  από τους τέσσερις αμυντικούς πύργους του Κάστρου  των Καρδαμύλων, όπως  διασώζει η παράδοση. Δυστυχώς είναι σε κακή κατάσταση με πολλές ρωγμές, και θα πρέπει να ενδιαφερθούν οι αρμόδιοι, πριν είναι πολύ αργά .

               Το Ξεχασμένο '' Πυργάρι '' , της Μνήμης ...!

Θα ήταν αδύνατον να φύγουμε από εδώ χωρίς να επισκεφθούμε τα  ‘’Σπήλια’’ του Δημήτρη Ψωμαδάκη, όπου ένας άνθρωπος  μόνος του προσπαθεί, να  κρατήσει  το χθες, ζωντανό σήμερα !  Το έργο του, ας είναι παράδειγμα για όσους δηλώνουν  ότι αγαπούν  αυτόν τον τόπο που καθημερινά ρημάζει και εγκαταλείπεται ! Αργά και ενώ άρχισε να σουρουπώνει , χωρίς όρεξη πήραμε τον δρόμο του γυρισμού, εναλλασσόμενες  οπτασίες των πρωτόγνωρων τοπίων να στροβιλίζουν στο νου ,και με την σκέψη να μας βασανίζει και να μας θέτει το ερώτημα:  Γιατί άραγε αφήσαμε αυτόν τον προικισμένο Άγιο Τόπο;  Αξίζει να ζούμε σε πολιτείες απάνθρωπες  με κυρίαρχα στοιχεία την ανεξέλεγκτη δόμηση, την βιομηχανική καπνίλα και το καυσαέριο, χάνοντας την ταυτότητα μας, τη συνέχεια μας,  την  ευωδιά   της  φύσης   και την ξεχωριστή ομορφιά της δικιάς μας  Άγιας  Μάνας  Γης. Τον δικό μας τόπο που καθαγιάστηκε  από το αίμα και τον ιδρώτα των προπατόρων μας;  

                           

                            Ξενώνας '' Σπήλια '' και το Φανταστικό Θεατράκι τους 

           

 ΜΙΧΑΛΗΣ  Γ . ΚΑΡΙΑΜΗΣ